Een generaal of toch niet. Over autonomie

Als verloskundige word je opgeleid met je voeten stevig in de evidence. Protocollen en richtlijnen leer je praktisch uit je hoofd. En ze zijn een vaststaand feit.

Na vier jaar opleiding weet je exact wanneer een ontsluiting volgens de curve te lang duurt. Kun je feilloos opnoemen wat de referentiewaarden zijn voor een normale bloeddruk.

Weet je welk Hb past bij een vrouw die 30 weken zwanger is en weet je wat te doen als een baby meer dan 10% is afgevallen in de kraamweek.

Maar door de jaren leerde ik dat een protocol geen wet is. Een protocol geeft een denkrichting aan, geen bestemming. Het kan een uitgangspunt zijn voor een gesprek. De basis voor een gezamenlijk plan, het is een richtlijn. En het is fijn dat ze er zijn, het maakt dat de geboortezorg door de jaren heen zoveel veiliger is geworden.

Maar het is geen doel op zich. Dat zou het in ieder geval niet moeten zijn.

Zo vaak is voor meerdere dingen wat te zeggen. Als je maar luistert naar wat degene die tegenover je zit echt wil, echt bedoelt, je echt wil vertellen.

Als je kijkt naar de omstandigheden en factoren die van invloed zijn.

Een protocol is statisch, maar de praktijk zoveel meer dan dat.

Soms vordert de ontsluiting volgens mijn protocol niet, maar in mijn ogen de bevalling wel.

Soms zegt mijn protocol dat de placenta er allang had moeten zijn, maar maak ik me toch geen zorgen.

Soms komt de groei van een buik theoretisch wel overeen met wat zou moeten, maar voelt het toch te klein.

Elke dag is in de verloskunde een wikken en wegen. Een afwegen van risico’s.

Een overweging van de juiste beslissing op het juiste moment met en voor de juiste persoon.

Dat laatste vooral, niet voor niets staat boven deze blog, autonomie.

Autonomie lijkt vaker dan ooit in verband gebracht met de verloskunde of de verloskundig zorgverlener. In negatieve zin vooral. De verloskundig zorgverlener die de vrouw haar autonomie ontneemt.

De bevallende vrouw die keuzes wordt opgedrongen, die geen zeggenschap of regie meer heeft over haar eigen lichaam en dat wat gaat gebeuren. En dat is vreselijk als dat gebeurt, misschien herken je het wel en heb je daar nog dagelijks traumatische herinneringen aan. Weet dan, het is niet hoe het hoort.

Want in de ideale situatie is het de verloskundige die kennis aanreikt, de zwangere die de keuze maakt. Zelfs in het heetst van de strijd. Zou het zo horen te zijn. In overleg en samen.

En ik weet dat het kan.

Van beide kanten.

Dat er vrouwen zijn die weten wat ze willen en waarom. Die hun lichaam feilloos aanvoelen en weten te volgen ook in de pijnlijkste momenten.

Dat er zorgverleners zijn die luisteren en communiceren. Die zacht zijn, maar niet soft.

Maar niet altijd is dat het geval. En dat is waar wat mij betreft de autonomie- schoen toch een beetje wringt. Waarom ik dit onderwerp wil aankaarten.

Niet alle vrouwen maken een geboorteplan, niet alle vrouwen kunnen benoemen hoe en waar ze zich veilig voelen, waar ze voor staan of wat ze juist niet willen.

Is dat erg of is dat ook gewoon karakter. Is het de manier waarop je in het leven staat. Wie je bent, een leider of meer een volger. Iemand die graag regie houdt of liever regie uit handen geeft.

En beide is goed. Het gaat pas wringen als je benaderd wordt op een manier die niet bij jou past. Als er gecommuniceerd wordt op een golflengte die de jouwe niet is.

Het is niet de oplossing om van iedere zwangere vrouw een generaal te maken.

De oplossing is kijken, luisteren, voelen, meebewegen, communiceren en communiceren. Dat is een dagelijkse les voor mij als zorgverlener. Dat maakt het vak uitdagend en dynamisch en moeilijk, dat ook soms.

De ene keer vraagt dat van mij meer leiden, de andere keer meer volgen. De ene keer stilte, de andere keer veel uitleg. De ene keer aanwezigheid, de andere keer juist ruimte. En als zwangere mag je de ruimte voelen om regie te vragen. En je mag ruimte voelen om de leider te zijn.

Er is geen goed of fout. En al klinkt het ene autonomer dan het ander. Dat is het in wezen toch niet. Want jij bent wie je bent. En je wordt graag benaderd op de manier die voor jou fijn is. En dat is eigenlijk het enig wat telt. Dat je mag zijn wie je bent, altijd, maar vooral wel tijdens dat kwetsbare, en bijzondere moment van bevallen.

Het maakt niet uit of je nu de generaal wilt zijn of de soldaat,

als je maar kiest voor de positie die jou in je waarde laat.

beeld: Tineke van der Eems