Angst voor de bevalling

Het is er wel, het is er niet. Het is er kort, het is er lang. Soms stop je het weg, bijna nooit laat je het toe. Want je durft niet. Je bent bang voor veel, maar nog het meest voor jezelf. De paniek verlamt je. De gedachte aan de paniek van toen, je durft er niet naar terug te gaan.

Met je groeiende buik, groeit ook je angst. Je bent bang, bang voor veel, maar nog het meest voor jezelf. Angst voor de bevalling kent bijna elke vrouw in een bepaalde mate. Angst voor de pijn, angst voor de lengte, angst voor het onbekende, angst voor controleverlies, angst voor interventies, angst voor de dood, angst voor paniek, angst voor miscommunicatie of zelfs geen communicatie, angst voor jezelf voor je gedrag, voor wat je zegt of doet. Het komt vaker voor bij vrouwen die al eerder bevallen zijn. En het is niet vreemd. Angst mag er zijn, angst kan onderdeel zijn van je voorbereiding, van de manier waarop je de bevalling wilt beleven of juist niet.

Maar angst kan ook een obstakel worden. Een blok aan je been, een enorme angel waardoor vertrouwen omslaat in wantrouwen. Een belemmering om met vertrouwen naar je bevalling te kijken. Maar het zit dieper, want baringsangst betekent eigenlijk dat je jezelf niet meer vertrouwt. Je bent slachtoffer geworden van een ervaring in het verleden. Misschien werd er niet naar je geluisterd, niet met maar over je gepraat, niet of niet voldoende gecommuniceerd. Misschien gebeurden er dingen die je niet wilde, of op een manier die je niet fijn vond. Dat kan allemaal heel naar geweest zijn, het kan verwijtbaar of niet verwijtbaar zijn. Soms is het uitgepraat, soms niet. Hoe dan ook, je werd slachtoffer.

Zo was het ook met Nadia, al tijdens het intakegesprek vertelde ze: 'Ik doe het niet meer. Je kunt me alle risico's uitleggen, je kunt voor- en nadelen bespreken, je kunt het zo griezelig maken als je wilt, maar ik doe het niet meer. Ik ben twee keer normaal bevallen, volgens het boekje als ik jullie moet geloven. Maar zo voelt het niet. Dat gevoel van complete paniek, van niet meer weten wat te doen, van pijn en angst en dan toch gedwongen worden op mijn zij, toch moeten persen terwijl ik niet wil, dat gevoel van compleet mezelf verliezen van alle controle kwijt zijn, van zeggen dat ik iets niet wil, maar toch moeten, ik wil dat niet meer. Ik doe het niet.'

Het is al een tijdje geleden, maar ik weet nog dat ik dacht: wat zeg je dit rustig, geen tranen, geen stemverheffing, geen emotie, totaal niet, niets. Ze zat daar heel rustig, met niet- friemelende handen in haar schoot. En ik dacht ook: wat ga ik zeggen, wat vooral niet. Soms moet ik mezelf even herpakken, neemt een gesprek zo'n onverwachte wending, dan moet ik heel even denken, hoe houd ik de deur open, hoe voorkom ik clichés en dooddoeners. Uiteindelijk zei ik ook alleen maar: 'Heftig zeg wat je vertelt, ik laat het nog even bezinken.' Die zin gaf ons allebei wat ruimte.

En ondertussen moest ik denken aan wat Edith Eva Eger schrijft in haar boek 'De Keuze’, ‘er zit een verschil tussen ‘slachtoffer worden van’ en de ‘slachtofferrol’. We worden geen slachtoffer door wat er met ons gebeurt, maar doordat we ervoor kiezen om vast te houden aan onze slachtofferrol.’

Dat zei ik Nadia niet met zoveel woorden, ik had misschien het lef wel niet. Maar ik probeerde ergens toch die opening te vinden. Want ik dacht: ik help je niet door je nu linea recta te verwijzen naar de gynaecoloog. Ik help je niet door te zorgen dat je een primaire sectio toegezegd krijgt. Niet nu, niet op dit moment. Misschien ooit wel, misschien is dat uiteindelijk inderdaad een betere manier voor jou om te bevallen. Dat is niet aan mij om daarover te beslissen. Maar ook nog niet aan jou, niet vandaag, niet nu angst nog je raadgever is. Niet nu je nog vastzit in de slachtofferrol. En dat zei ik haar wel. Dat angst niet het beste advies zal geven. Dat het nog niet het juiste moment is om te beslissen over de manier van bevallen. Dat het aankaarten en op tafel leggen al enorm knap is.

En toen vroeg ik haar: 'Wat vind je ervan om hiermee aan de slag te gaan? Om te zoeken naar de juiste begeleiding om de vorige bevallingen een plaats te gaan geven, om angsten los te kunnen laten en om te genezen. Te genezen van de bevallingspijn die je nu nog voelt. Om dan opnieuw te wegen, hoe wil ik nu bevallen. Niet gedreven door angst, maar door vrijheid.' Ze keek me aan, en ze zei: 'Het is niet helemaal het antwoord waar ik op gehoopt had. Ik wil eigenlijk alleen een ja en een verwijzing.' En toen, een beetje schouderophalend: 'Ik weet het nog niet.' En toen, met wel- friemelende handen: 'Ik weet niet of ik durf.' 'Dat is het begin', zei ik, 'erkennen dat je moet durven. Dat er lef voor nodig is om je angsten onder ogen te zien.' Toen ging ze. Met het antwoord waar ze niet op had gehoopt, en de deur op een kiertje.

beeld: Renate Bleijenberg-van Leeuwen