Rustig aan met water!

De prijs van drinkwater gaat voor kleinverbruikers met ruim 15 procent omhoog, het verbruik door burgers en bedrijven moet met 20 procent omlaag. Anders komt zelfs in waterrijk Nederland de drinkwatervoorziening in de problemen. „De handen moeten echt aan de ploeg, bij de overheden, maar vooral bij de gebruikers.”

Het Engelse Werk, ten zuidwesten van Zwolle, is voor de inwoners van de stad een begrip. Het voormalige verdedigingswerk uit de 16e eeuw werd aan het begin van de 19e eeuw omgevormd tot een park in Engelse landschapsstijl. Sinds 1951 dient het hart van het park voor drinkwaterwinning, nu onder verantwoordelijkheid van Vitens. Het opgepompte grondwater wordt na zuivering via een stelsel van leidingen naar plaatsen in de omgeving gestuwd. Een enorm bassin, in jargon een reinwaterkelder, zorgt ervoor dat de wateraanvoer ook bij piekbelastingen kan worden gegarandeerd.

Buiten het zwaarbeveiligde complex met pompen, filters, bekkens, een aggregaat en bedrijfsgebouwen mag de burgerij vrij rondwandelen. De gemeente Zwolle beheert Het Engelse Werk; de door professor P. Zonderwijk aangelegde Natuurtuin valt onder Vitens. Ook daar heeft het publiek vrij toegang. Het symboliseert voor Peter Salverda van Vitens de relatie tussen het drinkwaterbedrijf voor Noord- en Oost-Nederland en de bevolking. „We hebben geen commerciële doelstelling, maar staan als bedrijf voor onze publieke taak en willen dienstverlenend bezig zijn.”

Als strategisch omgevingsmanager onderhoudt Salverda de contacten met een veelheid aan partijen waarmee het bedrijf te maken heeft door de drinkwaterwinning. Of door de uitbreiding ervan. Die is in het gebied van Vitens broodnodig. De gedachte dat in het waterrijke Nederland het drinkwater vanzelfsprekend uit de kraan komt, spoort niet meer met de realiteit.

Verontreiniging

De kwaliteit van het drinkwater is nog altijd uitstekend, maar staat wel onder druk door de toenemende verontreiniging van de bronnen. „We moeten steeds meer uit de kast halen om het water te reinigen. Er worden geregeld nieuwe stoffen aangetroffen, waarvan PFAS nu de bekendste is.”

Ook medicijnresten die via urine en ontlasting in het riool en vervolgens in het oppervlaktewater en het grondwater belanden, vormen een steeds groter probleem. De resten van antidepressiva, hormoonverstorende stoffen, röntgencontrastmiddel en paracetamol staan in de top vijf, weet Salverda. „Er lopen goede programma’s om de verspreiding ervan terug te dringen, maar per saldo neemt deze verontreiniging nog steeds toe, vanwege de vergrijzing. Door de variatie van de grondwaterkwaliteit per gebied, is sprake van zuivering op maat.”

Vitens gebruikt voornamelijk grondwater als bron van drinkwater. „We hebben ruim 110 grondwaterwinningen en twee oevergrondwaterwinningen, waaronder Het Engelse Werk. Aan het water uit de winningen op de Veluwe hoeven we vrijwel niets te doen. Met een natuurlijke omgeving en diep en oud grondwater is dat heel zuiver. In de Achterhoek moeten we door de samenstelling van de bodem ondieper winnen. Daar treffen we allerlei verontreinigingen aan die samenhangen met menselijke activiteiten zoals landbouw, oude bodemverontreiningen en infiltrerend oppervlaktewater. Het verwijderen van alle ongewenste stoffen vraagt om geavanceerde en kostbare technieken.”

Lees het hele artikel in Terdege (nr. 10, 31 januari 2023).

beeld: Renate Bleijenberg-van Leeuwen