Recht doen aan vluchtelingen

Imma van Galen hoort van vervolging, martelingen en isoleercellen. Als psychiater behandelt ze de gevolgen van posttraumatische stresstoornissen van ongedocumenteerde vluchtelingen. „Ik ben echt onder de indruk van de veerkracht van deze mensen.”

Asielzoekers hebben altijd op haar bijzondere belangstelling kunnen rekenen. Als kind woonde ze met haar ouders in onder andere Duitsland, Brazilië en de Verenigde Staten en met haar man trok ze voor ZOA-Vluchtelingenzorg een tijd naar Zuid-Sudan. „Ooit wilde ik tropenarts worden”, vertelt Imma van Galen (50). Tijdens haar opleiding was ze actief bij een dagbehandeling voor vluchtelingen in Den Bosch. Jarenlang werkte ze als psychiater voor Eleos. Drie jaar geleden solliciteerde ze bij ARQ Centrum ’45, het landelijk centrum voor de behandeling van mensen met complexe psychotraumaklachten.

Van Galen merkt dat haar patiënten reageren op het oorlogsgeweld in Oost-Europa. „Je ziet de beelden van dode lichamen in Oekraïne, mensen die schuilen en je hoort op televisie of radio de geluiden van luchtalarmen en bombardementen. De angst, de wanhoop, ze hebben het zelf meegemaakt en dat komt weer naar boven. Als je PTSS –posttraumatische stressstoornis– hebt kan dat tot een toename van klachten leiden, bijvoorbeeld nachtmerries.” Vooral het achterlaten van huis en haard is herkenbaar voor mensen die zelf ooit vluchtten, zegt ze. Of ze nu de oorlog in Syrië, Afghanistan of in voormalig Joegoslavië meemaakten. „Het rakelt het allemaal op. De enorme angst om dood te gaan, je geliefden te verliezen en alles moeten achterlaten. Nu zie je mensen ook weer met één koffer de grens over gaan.”

Toch denkt ze dat de meeste mensen die getuige zijn geweest van oorlogsgeweld niet een PTSS zullen ontwikkelen. „Het is een kwestie van waakzaam wachten.”

Wat doet u bij ARQ Centrum ’45?

„Als psychiater werk ik in het Expertiseteam Ongedocumenteerden en Psychotrauma. We behandelen posttraumatische stressstoornis (PTSS) bij vluchtelingen zonder geldige verblijfsvergunning. Doel van de behandeling is het verminderen van mentale klachten en het vergroten van de zelfredzaamheid.”

Die mensen zijn toch niet verzekerd?

„Dat klopt. Dat kan ook niet, want ze bezitten niet eens een BSN-nummer. De kosten worden deels vergoed de overheid. Behandeling dient medisch gezien noodzakelijk te zijn. Dat is overigens nog te onbekend bij veel instellingen die met uitgeprocedeerde asielzoekers in aanraking komen. Daar denken ze dat iemand suïcidale verschijnselen moet hebben.”

Wie verwijst?

„De huisarts. Verschillende instellingen, waarmee wij ook nauw contact hebben, weten de weg. Bij de intake wordt er heel goed op gelet of er sprake is van verschijnselen die wijzen op PTSS, zoals nachtmerries, schrikachtigheid en andere psychische problemen. Deze vluchtelingen verblijven meestal in opvanghuizen. Een aantal krijgt een beetje leefgeld. Van de aanvragen nemen we ongeveer driekwart in behandeling. We helpen jaarlijks tussen de tachtig en de honderd mensen.”

Lees het hele interview met Imma van Galen in Terdege (nr. 16, 22 april 2022).

beeld: Tineke van der Eems