Museum in Antwerpen laat zien hoe revolutionair de boekdrukkunst was

Huis, winkel en werkplek liggen erbij alsof de eigenaar even naar de bakker om de hoek is. Het Museum Plantin-Moretus in Antwerpen behoort tot de gaafst bewaarde plekken in het historische hart van de stad. Over drie eeuwen boekdrukkunst en de oudste drukpersen ter wereld.

Op een doordeweekse dag buiten de vakanties en het toeristische seizoen om is het er stil. In veel van de tientallen kamers, werkplekken en voormalige kantoren kun je in alle rust de oude drukapparatuur, de uitgebreide bibliotheek, archieven en kunstwerken bewonderen. Het enige geluid in deze serene omgeving komt van de krakende houten vloeren. Dat hoort erbij. De dikke planken protesteren vermoedelijk al honderden jaren.

Licht van buiten wordt vrijwel overal nauwgezet geweerd. Dat levert behalve een sfeervolle en laatmiddeleeuwse aanblik soms ook tamelijk duistere hoekjes op, in dit labyrint van zo’n vijfendertig ruimtes. En soms een schrikeffect, als er ineens een suppoost in een hoekje blijkt te zitten. Want de schatten van het museum worden goed bewaakt. Bezoekers worden doorlopend in de gaten gehouden. Terecht, gezien de recente besmeuring van kunstschatten op andere plaatsen.

Het museum in de Antwerpse binnenstad zit boordevol historische schatten. Het geeft vooral weer hoe revolutionair de boekdrukkunst was, in de zestiende eeuw. Monniken achter de schrijftafeltjes moesten plaatsmaken voor letterzetters, drukkers en correctors.

Christoffel Plantin (geboren Plantijn, circa 1520-1589) bracht zijn leven door tussen de boeken. Samen met zijn vrouw en vijf dochters verhuisde hij zijn drukkerijtje in 1576 naar een statig pand aan de Vrijdagmarkt. Twintig jaar na de uitgave van het eerste boek in 1555 behoorde Plantins uitgeverij tot de top van Europa. Zijn schoonzoon Jan Moretus nam het bedrijf over.

Terwijl de meeste drukkerijen hun collecties oudere letters in de achttiende en negentiende eeuw weggooiden, als reactie op de veranderende smaak, bewaarde de nazaten van Moretus ze zorgvuldig. De laatste eigenaar verkocht het pand met de drukkerij, een patri-ciërswoning, winkel, bibliotheek en archiefruimten in 1876 aan de Stad Antwerpen.

Lees het hele artikel in Terdege (nr. 11, 14 februari 2023).

beeld: Museum Plantin-Moretus