De vroege jeugd van Maaike Bakker wordt gestempeld door verliezen. Vooral het verongelukken van broer Jo, oud-piloot bij de Engelse Royal Air Force en een vaderfiguur voor zijn jongste zusje, trekt diepe sporen. „Het was of er een bom in ons gezin viel.”
Het is een foto die onmiddellijk de aandacht trekt. Een knappe, jonge kerel met een brede lach op het gezicht, in de opengeslagen cockpit van een Spitfire, het Engelse jachtvliegtuig dat tijdens de Tweede Wereldoorlog een begrip werd. De piloot is geen Brit, maar een Nederlander. Jo Bakker uit Barendrecht.
Zus Maaike (83) koestert de afbeelding als een kleinood. Door de stichting Vlieger in het Vuur krijgt de foto nu ook buiten de familiekring bekendheid, net als de levensloop van de jonggestorven piloot. En dat dankzij Herman van Beek, docent aan het Rotterdamse Wartburg College, die onderzoek verricht naar verzetsactiviteiten binnen de gereformeerde gezindte tijdens de oorlogsjaren.
Maaike, woonachtig in Amstelveen, was de elfde in het gezin. En de laatste. Haar vader, tuinder en keurmeester op de plaatselijke veiling, overleed twee maanden voor haar geboorte aan een hartstilstand. Het bedrijf werd zo goed en zo kwaad als het ging nog wat jaren voortgezet door moeder Maaike. De jonge Maaike deed al snel mee. „Ook binnenshuis is in zo’n groot gezin altijd wel wat te doen. Drie broers gingen bij een slager werken, dus er viel veel te wassen en te strijken.”
Vertrouwen
Ze bewaart warme herinneringen aan haar jeugd, zij het omgeven door verdriet. Piet, haar oudste broer, herinnert ze zich niet anders dan ziek. „Hij had tuberculose in de lendenwervels en heeft vier jaar in een gipsbed gelegen, in een houten kuurtentje op het erf. Elke morgen kwam een wijkverpleegster hem verzorgen. Overdag hield ik hem vaak gezelschap. Op 22-jarige leeftijd is hij overleden.”
Onverwachts kwam het sterven niet; noch voor de familie, noch voor Piet. „Hij stierf heel rustig, in het vertrouwen op God. Dat was voor moeder een grote troost en maakte het aanvaarden van zijn dood ook voor ons als kinderen gemakkelijker. Zijn sterven vond plaats in de hongerwinter, het was een dramatisch gebeuren. Hij is begraven door ds. P. van der Bijl, destijds predikant van de christelijke gereformeerde kerk van Barendrecht. Die kwam iedere week bij Piet op bezoek.”
Moeder Bakker wist zich ook gesteund door het volk uit gezelschapskringen. „Na hun trouwen deden mijn ouders weinig aan het geloof. Bij mijn moeder is dat veranderd door contacten met een bekeerde tante. Ook zij is bekeerd geraakt. Mijn vader accepteerde dat, maar eensgeestes waren ze niet meer. Mijn moeder sloot zich aan bij de christelijke gereformeerde kerk van Barendrecht. Door die gezelschappen had ze ook goede contacten met leden en voorgangers van andere kerken.”
Gezelschap Als ze haar ogen sluit, ziet de inwoonster van Amstelveen weer voor zich hoe het was als thuis gezelschap werd gehouden. „Uit alle windstreken kwamen in het zwart geklede mensen naar Barendrecht. Nadat er koffie was gedronken, spraken ze met elkaar over hun geestelijk leven. Mijn moeder was goed in het begeleiden daarvan. Als ik erop terugkijk, was het heel geëmancipeerd. Het onderscheid tussen mannen en vrouwen viel weg. Ik zat erbij en genoot van de taal en de sfeer. Bij het ouder worden ging die me benauwen, maar als kind zag ik enkel de mooie kant. Die mensen gaven elkaar steun, liefelijk en gunnend.”
Op zondag liep ze aan de hand van moeder mee naar de kerk. „Zo’n drie kwartier enkele reis, met lange kousen aan en een hoedje op. Ik dacht voortdurend; als we maar geen meisjes van school tegenkomen. De meeste leerlingen waren veel lichter dan wij.”
Lees het hele interview met Maaike Bakker in Terdege (nr. 11, 14 februari 2023).
beeld: Renate Bleijenberg-van Leeuwen
Lees verder
Lees het hele artikel in Terdege. Nog geen abonnee?
_preview.jpg?width=288&height=161&crop=0%2C0%2C1600%2C1067&format=jpeg&dpr=1.0&signature=a30a5441fd63a021855945ab963d7d604f651665)
