Wachtkamertherapie

Als ik hen uit de wachtkamer ophaal, voel ik een koude wind achter het stel aanwaaien. Het heeft niets te maken met tocht. Het is de sfeer die wat ijzig aandoet. De spanning is voelbaar. Wat dat betreft heeft de wachtkamer wel eens een functie. Als daar de spanning oploopt, geeft dit belangrijke input voor het gesprek. Een soort wachtkamertherapie.

De start van het gesprek is niet makkelijk als de emoties hoog zitten. Het is moeilijk te vertellen wat er speelt, zonder opnieuw boos te worden. Met de kans op escalatie. Om dat te voorkomen, schakel ik mijn hulptroepen in: de Duplo-poppetjes. Ik zet ze neer om de situatie uit te beelden. Op die manier kan er eerst rustig naar de poppetjes gekeken worden, in plaats van naar mij of elkaar. Het belangrijkste is dat het helpt om uit de inhoud te stappen. Om in plaats van waar het over gaat, te kijken naar wát er gebeurt. Om er (letterlijk en figuurlijk) samen boven te gaan hangen. Voor meer zicht op wat er achter de getoonde emoties aan gevoel en gedachten schuilgaat.

Het stel heeft al geleerd wat de eigen pijnpunten zijn. De twee hebben ontdekt hoe die zijn ontstaan. Dat ze gevoeliger reageren als ze opnieuw aangewakkerd en gevoeld worden. Zoals bij zoveel stellen, gebeurt dat soms juist door je partner. Dat raakt nog meer. Met als gevolg: heftigere emoties en reacties. Dat kan weer een pijnpunt bij de ander raken. Het wordt dan snel boos tegen boos. Voelen en verwoorden wat je echt raakt, is dan extra lastig en kwetsbaar. We bouwen al snel een muur op van boosheid of terugtrekken. Het beschermt tegen de pijn dat we ons bijvoorbeeld (weer) niet gezien of begrepen voelen. Of tegen het gevoel dat we tekortschieten en het weer niet goed doen. De aanleiding kan verschillend zijn, maar het patroon blijft hetzelfde. Duplo helpt te bouwen aan dat inzicht.

Laatst mocht ik voor een studentenkring een lezing geven over relaties. Ik vertelde hoe bijzonder het eigenlijk is dat we van alles leren om ons klaar te stomen voor de maatschappij. Maar waar start je met leren wat belangrijk is voor je persoonlijke vorming? Leer je bij biologie welke (emotionele) basisbehoeften je lichaam nastreeft? Leert wiskunde je de gevolgen uit te rekenen als je daarin wat gemist hebt? Waar leer je de taal om gevoelens en behoeften uit te spreken? Vertelt maatschappijleer dat dit van invloed is op hoe jij in de maatschappij staat? Hoe jij gevormd bent, beïnvloedt hoe jij situaties en communicatie interpreteert en erop reageert. We nemen onszelf altijd mee en staan altijd in verhouding tot een ander. We zijn geschapen als relationele mensen met verlangens om ons met elkaar te verbinden.

Het stel heeft opnieuw helder gekregen wat de koude wind deed opwaaien. Ze konden zich via de poppetjes verplaatsen in zichzelf en de ander. Zien wat zich achter die muren afspeelt en waarom ze zo geraakt waren. Doordat ze zich hierin gezien voelden, konden ze ook de ander weer zien. Zo ontstond er ruimte voor erkenning en herstel. Juist partners, maar ook andere geliefden, kunnen herstel geven voor je pijnpunten. We zijn ons lang niet altijd bewust van die pijnpunten en hoe dit ons beïnvloedt. Toch belangrijk, die lessen over onszelf. Vaak wachten we ermee totdat we tegen onszelf en ijzige situaties aanlopen. Wacht niet te lang in die kou. Wacht liever in een wachtkamer op de nodige(nde) hulp(troepen).

Bernadette van Dam werkt als psycholoog bij stichting De Vluchtheuvel.