Tranen verbinden

Waarom zijn tranen zout? Huilen vrouwen inderdaad meer dan mannen? Is een ”potje janken” gezond? En waarom huilen dieren niet? Of... doen ze dat toch? Huilen hoort erbij. Maar wat weten we er eigenlijk van?

Tranen lijken onze levenscirkel rond te maken. Zo ongeveer staat het tenminste in menig vergeeld poëziealbum, dat onder stof en spinnenwebben op donkere zolders verstopt ligt: „Schreiend ving jij ’t leven aan / and’ren juichten om je henen. / Bid dat bij het henengaan / jij mag juichen als anderen wenen.” Zowel rond onze geboorte als rond ons sterven vloeien er hoe dan ook tranen. Om het nog maar niet te hebben over de periode daartussen... Dat we bij emoties zoals diep verdriet en intense vreugde huilen moeten, spreekt haast vanzelf. Zozeer dat we er nauwelijks over nadenken? De wetenschap toonde in elk geval lange tijd weinig aandacht voor het verschijnsel.

Rond huilen bestaan nog veel raadsels

‘Huilprofessor’ dr. Ad Vingerhoets (1953) heeft wel een vermoeden waar het gebrek aan academische belangstelling voor tranen vandaan komt. Als een van de weinigen deed de psycholoog en hoogleraar emoties en welbevinden in Tilburg decennialang onderzoek naar dit onderwerp. Want „stiefkindjes in de wetenschap” hebben altijd zijn bijzondere belangstelling gehad. Emotioneel flauwvallen; ziek zijn aan het begin van elke vakantie; heimwee – wat anderen liever lieten liggen, trok juist de aandacht van Vingerhoets. Vooral het huilen hield hem bezig, wat onder andere resulteerde in het boek ”Tranen. Waarom mensen huilen” (2011). In maar liefst 37 landen deed hij onderzoek, maar klaar is de professor na zo’n dertig jaar nog steeds niet. Zelfs voor hem hangen er nog altijd raadsels rond de tranen van de mensen. Een aantal dingen staat inmiddels wel vast:

Huilen is geen symptoom van verdriet

Te simpel heeft men gedacht dat huilen een symptoom van verdriet is, vindt prof. dr. Vingerhoets. En symptomen –net als knikkende knieën en vlinders in je buik– interesseren wetenschappers niet zo. „Maar huilen is veel meer gedrág. Dat zie je onder meer aan de vele culturele verschillen bij het huilen. Overigens blijkt het bovendien meestal geen uiting van verdriet te zijn, maar van machteloosheid. Ook in dat opzicht bestond er lange tijd een groot misverstand.”

Lees het hele artikel in Terdege (nr. 10, 31 januari 2023).

beeld: Marthe Kok-Roukens