Stalkers

Wat begint als een pijnlijke, maar begrijpelijke reactie op een breuk, kan ontaarden in stalkingsgedrag. Stalking kan verschillende vormen aannemen: van veel ongewenste berichten en telefoontjes tot het achtervolgen van het slachtoffer.

Vaak zijn de daders mensen die moeite hebben met het accepteren van de breuk. Ze voelen zich afgewezen en proberen de controle terug te krijgen over de situatie. Vaak is sprake van een diepgeworteld gevoel van jaloezie, bezitterigheid of gebrek aan zelfwaardering.

Duidelijk is dat gestalkt wórden een traumatische ervaring kan zijn. Het constante gevoel van onveiligheid en angst voor de dader kunnen leiden tot ernstige psychische problemen, zoals angststoornissen en depressies. Veel slachtoffers voelen zich gedwongen om hun dagelijkse leven aan te passen, waardoor hun sociale contacten, werk en zelfs hun mentale gezondheid worden aangetast.

Op een rechtszitting verlopen gesprekken met dergelijke daders moeizaam. Ze snappen niet dat hun gedrag als belemmerend en zelfs bedreigend wordt ervaren. Ze willen „alleen maar weten hoe het met de ex gaat.” Dat zij een steen door de ruit hebben gegooid om de aandacht te trekken, was „niet handig, maar niet vervelend bedoeld.” Als rechter kun je in zo’n geval een veroordeling uitspreken voor vernieling, maar je weet dat het hinderlijke gedrag daarmee niet zal eindigen. Alleen, welke maatregelen moet je nemen om het gedrag te laten stoppen, zonder de vrijheid van de verdachte onnodig in te perken?

Een probleem is dat de daders van stalking zich vaak niet begrepen voelen. Ze gaan in hoger beroep. In zijn algemeenheid geldt dat een straf alleen ten uitvoer gelegd kan worden als de veroordeling onherroepelijk is. In situaties als stalking kan de rechter gelukkig bepalen dat bijkomende voorwaarden als een straat- of contactverbod onmiddellijk uitvoerbaar zijn. Dan moet de veroordeelde zich aan de voorwaarden houden, ook als hij in hoger beroep gaat.

Een contactverbod houdt in dat de dader geen contact meer mag opnemen met het slachtoffer, terwijl een straatverbod de dader verbiedt zich binnen een bepaalde afstand van het slachtoffer te bevinden. Zo kun je slachtoffers een gevoel van veiligheid bieden. Bij overtreding kan betrokkene een bepaalde periode worden opgesloten. Zo kun je als rechter een steentje bijdragen om de veiligheid voor slachtoffers te vergroten.

Wim Donker, echtgenoot, vader, opa. Was de oudste (politie-)rechter van rechtbank Den Haag.

beeld: Renate Bleijenberg-van Leeuwen