Seksualiteit zoals God die bedoelt

De deuren van het kastje in de studeerkamer van ds. M. Klaassen zijn bekleed met foto’s van de predikant naast bruidsparen. „In de loop der jaren heb ik vele tientallen huwelijken kerkelijk mogen bevestigen, vooral hier in Arnemuiden.” De hervormde predikant besteedt opvallend veel aandacht aan huwelijkstoerusting. Elk jaar geeft hij zeven avonden huwelijkscatechisatie voor stellen die gaan trouwen of net getrouwd zijn. Daarnaast trekt hij twee avonden uit voor het huwelijksgesprek.

De eerste avond van de huwelijkscatechisatie is gewijd aan het huwelijk in de samenleving, de tweede avond aan het huwelijk in de Bijbel. Vervolgens komen rolpatronen, communicatie en huisgodsdienst aan de orde. De twee laatste avonden besteedt de jonge predikant, zelf vader van drie kinderen, aan seksualiteit en gezinsvorming. „Dat thema bewaar ik bewust voor het laatst. Er moet eerst een vertrouwensband ontstaan om daar open over te kunnen spreken.”

In het algemeen signaleert hij veel onnadenkendheid als het om seksualiteit en gezinsvorming gaat. „De meesten rotzooien maar wat aan, deels door onkunde en verlegenheid."  We laten dit onderwerp als kerk veel te veel liggen. Als we het huwelijk en de seksualiteit als een gave van God beschouwen, zal dat ook in het kerkelijk onderwijs te zien moeten zijn.” De kansel vindt hij daarvoor niet de meest geschikte plaats. „Het bespreken van dit onderwerp vraagt om een zekere intimiteit. Bovendien raakt het slechts een deel van de gemeenteleden. Daarom geef ik de voorkeur aan huwelijkscatechese.”

Grondlijn

De Bijbelse grondlijn voor seksualiteit en gezinsvorming ziet de hervormde predikant verwoord in de eerste twee hoofdstukken van Genesis. „In de eerste plaats valt op dat seksualiteit in een heel positief licht staat. Deze grondhouding zie je ook na Genesis 3. Denk aan het Hooglied en de wijsheidsboeken van Salomo. Als het om gezinsvorming gaat, is Genesis 1 vers 28 een kerntekst: „Wees vruchtbaar en vermenigvuldig.” Gelet op de andere opdrachten die God de mens in deze context geeft, gaat het om een blijvende roeping.”

De opvatting dat deze woorden moeten worden gelezen in het licht van een nog lege aarde, vindt ds. Klaassen exegetisch niet sterk en ook maatschappelijk en historisch bezien zwak. „De discussie over overbevolking, geïnitieerd door de Club van Rome, heeft een sterk ideologische achtergrond. De Amerikaanse hoogleraar Julian Simon stelde op een internationaal gezinscongres in 1988 dat hij de gehele wereldbevolking in de staat Texas zou kunnen onderbrengen. De meest kostbare hulpbron van een land wordt volgens hem gevormd door geschoolde en hoopvolle jonge mensen.

Bijbels bezien zijn kinderen er niet alleen voor de instandhouding van de aarde, maar zeker in nieuwtestamentisch licht ook met het oog op het Koninkrijk van God. Dat is voor een christen een reden te meer om kinderen voort te brengen en groot te brengen voor de Heere en Zijn dienst. Tegelijk zie je in het Nieuwe Testament een zekere relativering van het huwelijk. In het Oude Testament is sprake van sterke familie- en stamverbanden. De belangrijkste focus in het Nieuwe Testament is niet huwelijk en gezin, maar de christelijke gemeente in het licht van het komende Koninkrijk van God. Dat kan zelfs betekenen dat je bewust ongetrouwd blijft.”

Zegen

Dat laat voor de Zeeuwse predikant onverlet dat de Bijbel kinderen als een zegen beschouwt. Dat besef dient het denken over gezinsvorming te stempelen. „Wat niet betekent dat je het maximale aantal kinderen moet zien te krijgen. De oorspronkelijke wijze van voeden gaf een periode van onvruchtbaarheid. Je zou die als een natuurlijke interval kunnen zien, zonder daar een wet van te maken. Ik ken vrouwen die kort na de geboorte van een kind alweer naar de volgende zwangerschap verlangen. Andere vrouwen hebben veel meer tijd nodig hebben om te wennen aan de gezinsuitbreiding. Daar mag je rekening mee houden. Niets voor niets spreekt de Bijbel over met verstand bij je vrouw wonen. De concretisering daarvan kan ik niet voor een ander invullen. In de protestantse traditie hechten we terecht veel waarde aan het persoonlijk geweten.”

Cruciaal is voor ds. Klaassen dat beslissingen biddend worden genomen. „Daar ligt mijn zorg. Ik denk dat er op dit punt heel veel gemakzucht en egocentrisme is.” Op verzoek van uitgeverij Den Hertog werkt hij momenteel aan een boekje over seksualiteit en gezinsvorming. Bij de bezinning daarop voelt de overtuigd reformatorische predikant zich doorgaans meer thuis bij roomse dan bij protestantse auteurs. „Binnen de rooms-katholieke traditie is veel fundamenteler over dit onderwerp nagedacht.” Met grote waardering las hij “Hoe een paus gelijk kreeg. Nieuwe perspectieven na een halve eeuw contraceptie” van Daniël Maes. De bejaarde Vlaamse pater neemt daarin stelling tegen wat hij de „revolte tegen de menselijke vruchtbaarheid” noemt.

Stille revolutie

De geruisloze acceptatie van de anticonceptiepil in reformatorische kring typeert ds. Klaassen als een „stille revolutie.” „Bij het gebruik van de pil zijn medische, maar vooral Bijbelse vragen te stellen. Dat deed paus Paulus VI al in de jaren 60. Zijn encycliek ”Humanae Vitae”, waarin hij waarschuwde voor de ontkoppeling van seksualiteit en vruchtbaarheid, getuigt van een diep inzicht. Die loskoppeling doet iets met het mens-zijn, daar ben ik steeds meer van overtuigd geraakt.”

Met zijn standpunt weet de hervormde predikant zich intussen ook binnen de gereformeerde gezindte de vertegenwoordiger van een kleine minderheid. „Bekende auteurs als Alie Hoek-van Kooten en Ruth Seldenrijk staan vrij positief tegenover anticonceptie. Gefundeerde afwijzing kom ik weinig tegen.”

Op één punt neemt ds. Klaassen afstand van de rooms-katholieke visie. „Daarin wordt de voortplanting gezien als het voornaamste doel van seksualiteit. Die opvatting deel ik niet. Het eerste doel is gedeelde intimiteit. Seksualiteit is een taal waardoor je elkaar beter leert verstaan. Daarna is er de notie van het genot, als een gave van God. „Verblijdt u over de huisvrouw van uw jeugd.” Vervolgens is er de blijvende opdracht om vruchtbaar te zijn en te vermenigvuldigen. Die drie elementen vormen een eenheid. Het huwelijk moet je ingaan met het verlangen om kinderen te krijgen.”

Vertraging

De predikant uit Arnemuiden wil niet de staf breken over jonggehuwden die eerst enige tijd nemen om te wennen aan het samenleven, door rekening te houden met de cyclus van de vrouw. „Maar de praktijk wordt ook onder ons meer en meer dat het krijgen van een eerste kind jaren wordt uitgesteld. En dat het kindertal vooraf min of meer wordt vastgesteld, mede vanwege ideologische, economische en sociale krachten in onze maatschappij. Die externe factoren wil ik niet wegwuiven, maar ze mogen voor een christen geen reden zijn om het algemene patroon te volgen. De praktijk is dat refo’s ook hierin de rest van de samenleving met enige vertraging volgen.”

Afgezien van medische en psychische redenen ziet ds. Klaassen periodieke onthouding als de enige Bijbelse vorm van regulering van het kindertal. „Je maakt daarmee gebruik van de structuur die God in de schepping heeft gelegd. Tegelijk blijft er de ruimte voor de verrassing van een nieuwe zwangerschap. Dat lijkt me een goede houding. Mijn moeite met de acceptatie van anticonceptie is het wegvloeien van het besef van afhankelijkheid. Het geeft een wereldse levenshouding, waarin de maakbaarheidsgedachte centraal staat. Daniël Maes noemt anticonceptie een weigering om de ander in de geslachtsgemeenschap volledig te aanvaarden, inclusief de vruchtbaarheid. Wat dat betreft is er voor mij geen verschil tussen de pil en het condoom.”

Waarom zouden christenen de verworvenheid van de seksuele revolutie nodig hebben voor hun gezinsvorming? vraagt de predikant zich af. „De hele context van de anticonceptie-industrie is een anti-Goddelijke. Er zit een atheïstische ideologie achter. Als een ander met een vrij geweten dit soort producten in huis kan halen, vel ik daar geen oordeel over. Ik kan het niet.”

Beeld: Henk Visscher