Ryle, Bijbels en fijnzinnig

Hij leefde in totaal andere maatschappelijke en kerkelijke omstandigheden. Toch spreekt de anglicaanse bisschop John Charles Ryle Bijbelgetrouwe christenen tot op de dag van vandaag aan. Onlangs verscheen er een Nederlandse vertaling van zijn commentaar op Lukas. Vertaler Kok van Luik: „Ik vind hem een diepgaand en fijnzinnig exegeet.”

In het ouderlijk huis van Kok van Luik (69) was geen werk van John Charles Ryle (1816-1900) te vinden. Wel kwam Van Luik diens naam meer dan eens tegen, door zijn belangstelling voor kerkgeschiedenis. Pas na een verhuizing naar het Zeeuwse ’s-Gravenpolder, in 1981, maakte Van Luik kennis met geschriften van de anglicaanse bisschop. „In ’s-Gravenpolder werd weleens een preek van Ryle gelezen. Dat sprak me altijd aan. In de jaren 90 verschenen er dagboeken met passages uit zijn commentaren op de evangeliën.”

De oud-docent Nederlands aan het Calvijn College in Goes, ouderling in de gereformeerde gemeente van ’s-Gravenpolder, raakte pas echt door Ryle gegrepen nadat zijn oudste zoon in 1997 naar Canada emigreerde. „Een collega gaf me een tasje met alle delen van de ”Expository Thoughts on the Gospels” van Ryle, zijn uitleg van de vier evangeliën. Bij ons eerstvolgende bezoek aan Canada nam ik het pakket mee en begon er zelf in te lezen. In de jaren erna heb ik ook andere boeken van Ryle aangeschaft. Ik vond ze heel leerzaam en bovendien mooi van taal. Dat zie je vooral als je ze in het Engels leest. Bij de vertaling gaat altijd iets van de taalkundige schoonheid verloren. In 1999 verscheen bij uitgeverij De Groot Goudriaan het commentaar van Ryle op Mattheüs, vertaald door L.J. van Valen. Ik hoopte dat hij zou doorgaan met Markus en Lukas, maar dat bleek niet het geval.”

Hoe kwam U ertoe zelf te gaan vertalen?

„In 2016 begon ik met het commentaar op Markus, in eerste instantie voor mezelf. Vanuit de gedachte: wordt het niks, dan heb ik er persoonlijk het genoegen van gehad. Na mijn pensionering, begin 2017, werkte ik er elke dag een paar uur aan. God heeft de mens niet geschapen om ledig te zijn, zegt Wilhelmus à Brakel ergens. Ik ben geen man voor een moestuin, wat is er mooier dan bezigzijn met de Bijbel? Bovendien hield ik met dit werk mijn geest scherp en vergrootte ik mijn kennis van de Engelse taal. Een vriend van me, ook oud-docent Nederlands, vroeg ik om mee te lezen. Dat deed hij, met de Engelse tekst ernaast. Hij voorzag mijn vertaalde werk van waardevol commentaar.”

Lees het hele interview in Terdege (31 maart 2021).

beeld: Anton Dommerholt