Patrick van der Linden is blij met het ongrijpbare

In de tot muziekkamer omgebouwde garage zijn de kasten langs de wanden gevuld met een massa partituren, boeken over muziek en cd’s. Een zwartgelakte piano staat dwars in de ruimte, evenwijdig met een bureau dat een korte zijde van de kamer beslaat. Patrick van der Linden (48) is artistiek leider van Ars Musica en inmiddels een bekende naam binnen en buiten christelijke kring. Rustig vertelt hij over zijn grote passie, deelt hij wat hem somber stemt en blikt hij terug op het sterven van zijn vader in 2018. ## Volgens uw website bent u een idealistisch optimist. Wat is dat voor iemand? „Ik denk in mogelijkheden en ga uit van een goede afloop. Als iets niet linksom lukt, dan probeer ik het rechtsom voor elkaar te krijgen. Idealisme staat symbool voor mijn overtuiging dat muziek kan bijdragen aan een betere wereld. De maatschappij gaat mij aan het hart.” :::photo_gallery 1::: ## Wat stemt u somber? „Ik kan de ongelijkheid in de wereld maar niet klein te krijgen. In Nederland zijn we ontzettend rijk, terwijl mensen elders in armoede leven of moeten vluchten voor geweld. Ik vind het verschrikkelijk als Nederlanders vluchtelingen willen tegenhouden bij de grens. Dat staat haaks op de boodschap van Jezus. Onze medemens veroorzaakt geen asielcrisis, het systeem dat wij als maatschappij hebben bedacht doet dat. Ik snap dat het moeilijk kan zijn als een vluchteling soms eerder een woning kan betrekken dan jijzelf. Maar het schuurt voor mij nog veel meer dat wij medemensen in nood niet welkom heten.” ## Probeert u zelf een positief steentje bij te dragen? „Ik heb in 2019 ter gelegenheid van mijn 25-jarig dirigentenjubileum een goededoelenstichting opgericht, MusiCares per Poveri: muziek zorgt voor armen. De opbrengst van muzikale projecten die via deze stichting worden georganiseerd, gaat naar de allerarmsten in de wereld. Bijvoorbeeld naar kleinschalige projecten in Zuid-Soedan in samenwerking met MAF en Dorcas.” ## Muziek is uw passie. Wanneer sprong de vonk over? „Er klonk bij ons thuis vaak muziek: religieuze koormuziek, pianosonates van Mozart, orgelmuziek, gespeeld door organisten als Klaas Jan Mulder, Jean Guillou, Feike Asma of Marie-Claire Alain. Mijn ouders zaten op een koor en het sprak vanzelf dat ik lid werd van het kinderkoor van onze kerk. Als kind heb ik mijn moeder verschillende keren gevraagd of ze me het notensysteem wilde uitleggen. Tot het kwartje viel en ik zowel de F- als de G-sleutel kon lezen. Dat moment van verrukking kan ik me nog goed herinneren. Er ging een wereld voor mij open.” ## Is het belangrijk om kinderen in aanraking te brengen met muziek? „Musiceren is een uitlaatklep en een expressiemiddel. Samen muziek maken, leert je samenwerken en verbanden leggen. Ik vind het erg leuk dat onze kinderen uit eigen beweging iets met muziek doen. Thijs studeert altviool aan het conservatorium in Rotterdam, Luuk speelt slagwerk en Sarah heeft pianoles. Ik zie om mijn heen dat muziek levens verrijkt.” ## Verrijkt? „Muziek is een gave van God. Tijdens het beoefenen van of luisteren naar muziek stel je je hart open voor iets wat hoger is dan jezelf. De schoonheid van muziek leidt tot verwondering die je niet kunt verklaren. Ik kan bijvoorbeeld elke noot van de Derde symfonie van Beethoven analyseren en toch blijft er iets wat ik niet kan begrijpen. Gelukkig maar. Hetzelfde kan gebeuren als je jaarlijks naar dezelfde berg in Zwitserland wandelt. Je weet precies hoe het er daar uitziet en toch raakt die omgeving je iedere keer.” ## Wat doet muziek met ú? „Muziek zorgt bij mij vrijwel altijd voor een diepe emotie. Het ontroert, geeft vreugde of zorgt voor melancholie. Wekelijks ben ik er gemiddeld zo’n zestig uur mee bezig. Muziek is mijn vak en dat ervaar ik als een enorm voorrecht. Natuurlijk heb ook ik weleens minder zin om aan de slag te gaan en zou ik liever op een terrasje gaan zitten. Maar zodra ik bijvoorbeeld een partituur ga bestuderen, is dat over. Dan hoor ik de muziek in mijn hoofd en krijg ik ideeën over de uitvoering ervan.” ## Maakt u genoeg tijd vrij voor ontspanning? „Wekelijks loop ik hard, een rondje van zo’n 5 kilometer. En ik ga twee keer per week naar de sportschool voor een uurtje CardioBoxing. Daarbij ga je onder leiding van een coach een zak te lijf, in combinatie met conditietraining. Heerlijk. Fysiek bezigzijn helpt mij om te ontstressen. Maar als ik moe ben na een repetitie of een concert, kan ik mijzelf ook weer opladen door muziek te maken.” ## Wat onderneemt u graag met uw kinderen? „Doorgaans ben ik een aantal avonden per week weg. Daartegenover staat dat ik overdag veel thuis ben. Ik heb dus op andere tijden mogelijkheden om met mijn kinderen iets doen: te gaan lunchen of ergens wat te drinken. Ik probeer mijn kinderen onvoorwaardelijke liefde te geven en hun alle ruimte te bieden om zichzelf te kunnen ontplooien en zichzelf te kunnen zijn.” ## Betrekt u uw vrouw bij muzikale keuzes? „Ik probeer privé en zakelijk gescheiden te houden. Muziekinhoudelijke zaken overleg ik graag met Arjen Uitbeijerse en Marjon van der Linden –zij vormen met mij de artistieke staf van Ars Musica–, en met de concertmeester en de zakelijk leider van Ars Musica.” ## Wat is er zo leuk aan dirigeren? „Allereerst het doornemen van de partituur: wat staat er, wat is de bedoeling van een componist, in welke tijd is de muziek ontstaan en wat betekent dit allemaal voor de uitvoering van een werk? Daar kan ik als muziektheoreticus enorm van genieten. De opgedane kennis gebruik ik om te musiceren vanuit het hart. Daarbij is een koor of een orkest mijn instrument. Samen met anderen musiceren is het mooiste wat er is. Regelmatig hebben we als musici een geluksmoment met elkaar vanwege de schoonheid van de muziek.” ## U zet als dirigent de lijnen uit. Voelt u zich weleens onzeker? „Niet tijdens een concert, maar wel vooraf. Regelmatig vraag ik mij af of ik het wel kan, of ik mijn vak op een goede manier uitoefen. Muziek vraagt zo veel van je en ik voel me schatplichtig aan componisten en hun muziek.” ## Geeft u de musici met wie u werkt inspraak? „Een musicus moet zich vrij voelen om iets aan te snijden en om vragen te stellen als ik bijvoorbeeld niet duidelijk ben in mijn slag. Op mijn beurt vraag ik musici toch ook om een andere aanpak te kiezen? Ik sla de piketpaaltjes. Vervolgens geef ik professionele musici veel ruimte om hun bijdrage zelf in te kleuren. Een violist of een hoboïst weet veel beter dan ik wat de mogelijkheden en onmogelijkheden van zijn of haar instrument zijn. Dankzij de musici klinkt een stuk soms anders of beter dan ik mij had voorgesteld, terwijl het totaalconcept overeind blijft. Als dirigent moet ik over elke noot hebben nagedacht, maar dat wil niet zeggen dat de aanpak voor 100 procent vastligt. Er moet ruimte blijven voor verrassingen.” ## Hoe bevalt het werken met amateurs? „Van amateurs verlang ik dat ze zelf de noten instuderen, zodat we tijdens repetities aan de interpretatie kunnen werken. Bij hen heb ik veel meer tijd om te schaven dan bij professionals. Daardoor lukt het om ook met amateurs een mooi eindresultaat te bereiken, waarbij mensen boven zichzelf uitstijgen. Dat geeft mij veel voldoening.” ## U houdt zich intensief met religieuze muziek bezig. Wat doet dit met u? „Ook bij de uitvoering van bijvoorbeeld Bachs Matthäus Passion of zijn cantates verdiep ik mij vooraf grondig in de muziek. Bij religieuze muziek komt daar iets extra’s bij kijken. Waarom koos een componist juist deze tekst? Wat werd er gelezen tijdens de dienst waarin het werk klonk? Die passage lees ik dan in de Lutherbijbel. Tijdens die voorbereiding word ik soms dieper geraakt dan door een zondagse preek.” ## In 2008 stond u aan de wieg van Ars Musica. Zijn uw dromen van toen uitgekomen? „Die dromen zijn uitgekomen. Bijvoorbeeld om de gereformeerde gezindte meer in aanraking te brengen met klassieke muziek. Educatie zit nog altijd in het DNA van Ars Musica. Denk aan de koorschool, het meisjeskoor en het studentenkoor. In het kamerkoor en orkest bied ik onder meer christelijke musici de kans om hun vak uit te oefenen. Het is fijn dat Ars Musica ook buiten de christelijke kring steeds meer bekendheid krijgt en uitnodigingen ontvangt van diverse concertzalen.” ## Wat hebt u de afgelopen jaren geleerd en afgeleerd? „Vroeger wilde ik voor mensen bepalen waar ze al dan niet naar moesten luisteren. Ik realiseer me nu dat dit betweterig overgekomen kan zijn. Tegenwoordig ben ik niet meer zo stellig en wil ik de muziek zelf laten spreken. Dat geeft ontspanning.” ## Ooit zei u het leuk te vinden om samen te werken met een populaire musicus als Martin Mans. Is dat gebeurd? „Al twee keer en dat verliep heel plezierig. Tijdens de Kerstproms van de EO waren een koor van Martin en het kamerkoor en orkest van Ars Musica van de partij. Daarna hebben Martin en ik samen een concert van Terdege vormgegeven.” ## Wat betekende muziek voor u rond het ziekbed en overlijden van uw vader, zes jaar geleden? „Na het overlijden van mijn vader heb ik thuis het Requiem van Mozart opgezet. Die muziek raakte mij heel diep. In dit werk wordt gebeden om eeuwige rust voor de overledenen. Ook wordt gevraagd of de engelen hun zielen binnendragen in het paradijs. Deze muziek verlichtte op dat moment mijn ziel. Op zo’n moment telt het voor mij niet uit of een werk uit de protestante of de rooms-katholieke traditie voorkomt.” ## Welke muziek klonk tijdens de rouwdienst van uw vader? „Onder andere liederen die van grote betekenis voor hem waren geweest, zoals ”Vaste Rots van mijn behoud” en ”Lichtstad met uw paarlen poorten”. Geen liederen met de allersterkste melodieën, maar dat speelde voor mij geen enkele rol. Mijn zwager Gerben Budding bespeelde het orgel. De harmonieën en registraties die hij koos, waren van een ontroerende schoonheid. De muziek troostte mij in dat rauwe moment.” ## Hebt u nagedacht over de muziek die tijdens uw eigen rouwdienst moet klinken? „Jazeker, ik moet dat eens op gaan schrijven. Ik wil de aanwezigen bij mijn rouwdienst graag het ”Agnus Dei”, Lam Gods, uit Bachs Hohe Messe meegeven. Misschien wel de allermooiste muziek die er bestaat. Als tweede moet dan het laatste deel uit ”Ein deutsches Requiem” van Brahms klinken. In het tekstgedeelte ”Selig sind die Toten, die in dem Herrn sterben” gebruikt Brahms op enig moment een prachtige wending. Misschien wel de fraaiste die ik ooit heb gehoord. Daarmee symboliseert hij de overgang van de aarde naar de hemel en beeldt hij de hemelse gewelven uit.”Het is bijna Kerst. ## Welke muziek beveelt u aan? „De tweede cantate uit Bachs Weihnachtsoratorium. In het eerste deel van ”Und es waren Hirten in derselben Gegend” beeldt Bach de herders in het veld uit. Houtblazers improviseren dan boven een liggende bastoon. Op dezelfde manier werd vroeger in berggebieden in Frankrijk en Italië muziek gemaakt tijdens Kerst. Graag noem ik ook de zetting van het koraal ”Schaut hin, dort liegt im finstern Stall” in deze cantate. Die harmonieën ontroeren mij elke keer weer.” Patrick van der Linden (48) studeerde koordirectie, orkestdirectie en muziektheorie aan diverse conservatoria. Van kinds af aan zong hij in koren. Van der Linden stond in 2008 aan de wieg van Ars Musica, dat groot werd onder zijn artistieke leiding. Hij is als chef verbonden aan het Ars Musica Concertkoor, Kamerkoor en Orkest. Daarnaast richtte hij het kamerkoor Canticum Amicorum op en is hij actief als dirigent van het Zeeuws Vocaal Ensemble en het Haags Toonkunstkoor. Een dag in de week doceert hij muziektheorie aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Van der Linden is als organist verbonden aan de hervormde Wilhelminakerk in Ridderkerk-Slikkerveer. Hij is getrouwd met Marieke. Het echtpaar heeft drie kinderen.

Patrick van der Linden is blij met het ongrijpbare

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege
op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Patrick van der Linden is blij met het ongrijpbare

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Impressie van Terdege
op Instagram