Papier scheppen

Wat heb je nodig?

• Schepraam (bijvoorbeeld te koop bij Pipoos)
• Oud papier
• Schepbak: een grote teil, plastic bak, emmer of pan (hoger en iets breder dan je schepraam).
• Staafmixer of blender, of een vijzel en mortier
• Water
• Pollepel
• Spons
• Boeken om als pers te gebruiken
• (Thee)doeken om je schepraam op te laten uitlekken en om het papier op te laten drogen
• Droogrek of verwarming om het papier te laten drogen

Optioneel:

• Herfstblaadjes
• Bloemblaadjes
• Plukje gras
• Zaadjes
• Kruiden

• Voor gekleurd papier: Crêpepapier (bijvoorbeeld van Pipoos) of vloeibare voedingskleurstoffen in de gewenste kleur.
• Voor witter papier: Een kopje witte azijn.
• Voor beter beschrijfbaar papier: 2 theelepels maiszetmeel of maizena.
• Voor het versnellen van het droogproces en persen van het papier: Föhn en strijkijzer.

Werkwijze

Papier scheppen is het maken van papier op een ambachtelijke manier door middel van pulp. Pulp kun je maken van allerlei vezelrijke grondstoffen, zoals restjes stof, touw, boom- of plantenresten. Maar het makkelijkst is om pulp te maken van oud papier. In deze DIY gaan we dan ook ons oude papier recyclen. Het wordt in kleine stukjes gescheurd en in water geweekt tot er een papje ontstaat: pulp. Deze pulp is ideaal om ‘nieuw’ handgeschept papier van te maken.

Schepraam maken

Wat je misschien niet in huis hebt, is een papierschepraam. Dit kun je kopen (bijvoorbeeld bij Pipoos), maar ook makkelijk zelf maken van twee houten raampjes met hetzelfde formaat. Eén raampje wordt het deksel van het schepraam, van het andere maak je de zeef door er een stukje horrengaas op vast te nieten. Gebruik hiervoor de raampjes van fotolijstjes of canvasdoeken, een passend stukje horrengaas (bouwmarkt) en tacker (nietapparaat). In deze DIY scheppen we met schepramen die zijn gemaakt van fotolijstjes van 10x15 cm (Albrunna van IKEA) en canvasdoeken van 24x30 cm (Action).

1. Haal beide fotolijstjes leeg of verwijder het canvas, zodat je alleen het houten frame overhoudt. Eventueel klemmetjes of nietjes aan de achterkant verwijderen of ombuigen. Ben je van plan het schepraam erg vaak te gebruiken, dan kun je het frame nog aflakken voordat je er het horrengaas op vastniet. Het frame is zo beter bestand tegen het intrekken van het water.

2. Leg het stukje horrengaas op een snijplank en het frame met de goede kant naar beneden erbovenop. Vouw het gaas dan naar boven om de achterkant heen. Niet één zijkant vast en span dan het gaas aan de andere kant goed strak aan. Niet nu ook deze zijkant en de boven- en onderkant goed vast. Het overtollige gaas knip je af en voilà, het schepraam is klaar voor gebruik.

Papier maken

1. Verzamel oud papier, ongeveer de hoeveelheid van 15 A4’tjes. Je kunt alle soorten papier gebruiken, behalve vetvrij papier (zoals bakpapier) en glanzend of glimmend papier.

2. Maak het oude papier ‘schoon’ door nietjes en plastic raamvensters te verwijderen. Scheur het papier in kleine stukjes en doe in een bak.

3. Voeg heet water toe en laat even weken. Hoe langer je weekt, hoe makkelijker het papier uit elkaar valt. (Kan al een dag of avond van tevoren).

4. Maak pulp door de snippers fijn te maken met behulp van een staafmixer of in de blender. Na lang weken kan het zelfs zonder elektra: met mortier en vijzel. Je kunt ook meteen beginnen met het fijn malen van de snippers zonder te weken. Je zult dan iets langer bezig zijn met deze stap, maar uiteindelijk krijg je ook pulp.

5. Bekijk de kleur van de pulp. Na het opdrogen kleurt die iets lichter op, maar wil je nog witter papier, dan kun je er witte azijn bij doen.

6. Voeg eventueel wat gekleurd crêpepapier toe, dat geeft kleur af aan de pulp. Of gebruik een paar druppels voedingsmiddelenkleurstof.

7. Heb je de pulp in een (te) kleine bak gemaakt, dan moet je het goedje overbrengen in een schepbak waar je schepraam ruimschoots in past.

8. Vul nu de pulp aan met flink wat water. Hoe meer je verdunt, hoe dunner het papier wordt. Roer dit mengsel goed door met een pollepel of ga er nog een keer met de staafmixer doorheen. Haal evt. grove stukken papier eruit: hoe gladder en fijner het mengsel is, hoe gelijkmatiger het eindproduct zal zijn.

9. Voeg eventueel wat maizena toe voor goed beschrijfbaar papier.

10. Wil je juist papier met veel structuur en kleur, dan kun je nu nog meer grove snippers (gekleurd) papier toevoegen, die je niet fijn maakt. Ook natuurlijke materialen als (herfst)bladeren, bloemblaadjes, zaadjes, plukjes, gras en zaden of kruiden geven structuur en een mooi effect. Je papier wordt hier minder glad door, maar het resultaat is prachtig.

11. Pak het schepraam. Leg de twee delen met de goede kanten op elkaar. Eerst de zeef en erbovenop het deksel. Druk de twee delen stevig tegen elkaar. Je gaat nu het papier scheppen door het schepraam onder te dompelen in het water met de pulp. Dit doe je door een schepbeweging te maken. Leg het schepraamrecht terwijl het onder water ligt. Beweeg het lichtjes heen en weer, zodat de pulp zich gelijkmatig verspreidt over het gaas en ook alle hoekjes bedekt worden. Haal het schepraam dan voorzichtig omhoog en laat het water er even uitlekken. Niet tevreden? Haal de pulp van het raam, roer het goedje goed door en schep opnieuw, tot je tevreden bent.

12. Leg het schepraam op een doek en druk de pulp heel voorzichtig met de spons aan, zodat het water er sneller uit loopt. Hoe meer water je eruit krijgt, hoe sneller het papier droogt.

13. Haal het deksel van het schepraam. Je ziet nu het nog natte, geschepte papier op de zeef liggen.

14. Draai de zeef in één beweging om op de doek en druk ook deze kant aan met de spons. Het papier laat zo makkelijker los op het doek en het overtollige water neem je zo nog op met de spons. Doe dit erg voorzichtig, want nu kan het papier nog makkelijk scheuren.

15. Nu kun je het vel papier ophangen om te laten drogen. Het papier kan de structuur aannemen van je doek; dit kan heel mooi zijn. Wil je dit niet, gebruik dan geen theedoek maar een gladde schoonmaakdoek, bijv. het bekende gele vaatdoekje.

16. Maak na ieder gebruik het schepraam goed schoon door het af te spoelen met water. Laat uitlekken en drogen op een theedoek. Dit geldt ook voor de andere materialen die je hebt gebruikt, zoals de staafmixer, de schepbak en de pollepel. Eenmaal gedroogd is de papierpulp namelijk lastig te verwijderen.

17. Wil je het droogproces versnellen, dan kun je het papier föhnen. Wacht anders geduldig tot het papier echt droog is (dit kan een paar dagen duren).

18. Als het papier droog is, haal je het voorzichtig van de doek en kun je het persen tussen een paar dikke boeken. Wil je op een snellere manier een mooi plat papiertje, dan kun je het ook tussen een (oude) theedoek strijken met een strijkijzer.

19. Je papier is klaar! Vouw er iets moois van of maak er een kaart of cadeaulabel van. Er zijn mogelijkheden genoeg.

Tips

Met één bak pulp wit, maar ook gekleurd en versierd papier maken? Begin dan met je basispulp en voeg nog geen kleurmiddelen toe. Ook de natuurlijke materialen en grove snippers papier laat je nog achterwege. Pas als je de effen blaadjes hebt geschept, voeg je deze toe aan je pulp om verder te gaan met de gekleurde of versierde versie. Je roert de pulp met snippers, blaadjes, zaden, kruiden enzovoort goed door en begint met scheppen van de volgende serie papier. Dit klusje kun je op een mooie herfstdag ook buiten doen.