Mirjam Lukasse-Verschuure: moeder, directeur, kerkbeheerder en weduwe

Een interview? Daar heeft ze misschien niet genoeg voor te vertellen, twijfelt ze. Maar ze heeft het mis. Want Mirjams leven is verre van saai. Ze groeide op in Goes en ontmoette al in de brugklas van het Calvijn College haar latere man Bram. „Hij was zeventien, ik dertien. Dat is op die leeftijd een groot verschil, maar toch zag hij me staan. Dat vond ik heel stoer. Op school zagen we elkaar niet zo vaak. Ik ontmoette hem vooral na schooltijd, bijvoorbeeld als ik met een vriendin meeging naar het dorp waar hij ook woonde.” Omdat ze al zo jong verkering krijgen, raken ze in de loop van de tijd helemaal met elkaar vergroeid. „Ik vond meestal alles wat Bram ook vond. Ik denk weleens: heb ik wel een sterke eigen mening ontwikkeld? Ik was het eigenlijk altijd met hem eens, ook toen we getrouwd waren. Hij was een echte man, een beetje dominant, maar heel lief. Hij reed me altijd overal heen. Gingen we naar de kerk, dan nam hij het kerkgeld mee. Hij werd de leider binnen ons gezin en ik vond dat prima.” Het stel krijgt in de loop van de tijd vier kinderen. Mirjam werkt in de ouderenzorg, maar stopt daarmee als Bram het steeds drukker krijgt met zijn bedrijf Lukasse Dakbedekking. „Ik deed geregeld nachtdiensten, maar op een gegeven moment werkte dat niet meer. Dan was Bram in het weekend eindelijk thuis en moest ik weer weg om te werken. Ik hield heel erg van mijn baan en vond het moeilijk om die op te geven, maar het was beter voor ons gezin.” Mirjam raakt daarna steeds meer betrokken bij het werk van Bram. „Mijn man was altijd heel erg op mij gericht. Hij werd er rustig van als ik in de buurt was. Als hij me een tijdje niet gezien had, belde hij me: „Waar ben je?” Hij vond het fijn als ik aanwezig was op de zaak. Daar deed ik dan allerlei hand- en spandiensten. Soms gingen we bijvoorbeeld een dak opmeten in Domburg en daarna gelijk samen wat eten.” ## Zorg Hoewel ze haar handen vol heeft aan werk en gezin, vindt ze ook nog tijd voor vrijwilligerswerk. „Toen onze vierde geboren werd, zorgde ik voor een homeopathische arts hier in Goes. Hij had geen kinderen en woonde in een groot, oud huis. Hij was al oud en had een operatie ondergaan. Ik vond het leuk om voor hem te zorgen, omdat dat mijn werk was geweest. Maar toen hij overleed, kwam er gedoe met de erfgenamen. Ze dachten dat ik op zijn geld uit was. Daardoor besloot ik nooit meer zoiets te gaan doen.” Ze wordt aan het twijfelen gebracht als een oudere vrouw, een voormalige patiënt van de arts, haar vraagt of Mirjam ook voor haar wil zorgen. Ze weigert toch. „Mag ik dan wel een beroep op je doen als ik in nood zit?” vraagt de vrouw haar. Daar kan Mirjam onmogelijk iets tegenin brengen. De dame in kwestie, mevrouw Thielen, blijft contact houden met Mirjam. Elk jaar stuurt ze een kaartje. Na een aantal jaar krijgt Mirjam op een zondagochtend onverwachts een telefoontje van haar. Mirjam rijdt naar haar huis toe, en vindt haar man in de gang. Hij is overleden. Kinderen heeft het stel niet. „Laat je me niet alleen?” vraagt mevrouw Thielen. Dat doet Mirjam niet. „Van lieverlee werd ze een vriendin van me. Ze was een heel gelovige vrouw, van wie ik veel heb geleerd.” :::inline_tag 1::: ## Kerk De relatie met mevrouw Thielen krijgt een extra dimensie als in 2009 de Westerkerk in Goes te koop komt te staan. Er zijn plannen om het gebouw te veranderen in een appartementencomplex of een moskee. Dat gaat mevrouw Thielen, die dan in een rusthuis woont, aan het hart. „Ze had daar altijd gekerkt. Ze zei tegen me: „Ik heb mijn eigen huis nog niet verkocht, omdat ik het moeilijk vind dat anderen er bij mijn leven in gaan wonen. Hoe moet het dan voor God zijn als anderen in Zijn huis gaan wonen? Zou ik de kerk niet kunnen kopen?”” De koopplannen nemen steeds serieuzere vormen aan. Mevrouw Thielen heeft de financiën om de aankoop te doen en vraagt aan Mirjam of die het ziet zitten om de verantwoording te dragen voor het gebouw, samen met een nog te vormen stichting. Ook is het de bedoeling dat Mirjam en haar gezin in de consistorie achter de kerk gaan wonen. „Ik denk dat dat een slimme zet was van haar. Ze wist dat we het gebouw zo nooit zouden laten verpauperen, alleen al omdat we er zelf ook een deel van hadden gekocht.” De aankoop van het bijzondere gebouw gaat niet zonder gedenkwaardige momenten. Een afspraak met de betrokken makelaar in Nunspeet blijkt, als ze eenmaal aankomen in het Veluwse dorp, niet door te gaan. Mirjam, Bram, mevrouw Thielen en bevriende makelaar keren onverrichter zake en teleurgesteld weer naar huis. „Maar halverwege de terugreis wijst de makelaar naar buiten en zegt: „Dit is het hoofdkantoor van de makelaardij die de Westerkerk in beheer heeft.” Ik zeg: „We draaien nu om en rijden daarheen.” „Waarom?” vroeg de makelaar. „Je hebt toch geen afspraak?” Maar ik was ervan overtuigd dat we dit moesten proberen. Eenmaal bij het hoofdkantoor raakten we in gesprek met de directeur. Aan het einde van de middag was de kerk van ons.” Ook als blijkt dat de kerk veel meer renovatie nodig heeft dan van tevoren gedacht, blijven gebedsverhoringen niet uit. Beetje bij beetje komt er genoeg geld beschikbaar. „Toen mevrouw Thielens huis na haar overlijden werd verkocht, is dat bedrag ook nog overgemaakt aan de stichting. Daar hebben we het eerste deel van de renovatie bijna helemaal van kunnen betalen. Voor de andere drie fasen waren we afhankelijk van subsidies en fondsen. Ook doneerden Bram en ik zelf ieder jaar geld aan de Westerkerk.” Als na anderhalf jaar de renovatie van de kerk afgerond is, kan de kerk voor allerlei evenementen gebruikt worden. „In het begin vond ik het lastig om te bepalen wat wel en niet kon. Daarover overlegde ik vaak met mevrouw Thielen. De vraag was altijd: Zou Gods Geest hier nog kunnen wonen als we dit organiseren? Zo niet, dan ging het niet door.” Soms blijft het zoeken naar wat wel en niet in het kerkgebouw past. „De hersteld hervormde gemeente wilde het gebouw huren. Kon dat? En als we zelf bijvoorbeeld zangavonden of diensten op Tweede Kerstdag en Tweede Paasdag organiseren, moet het zingen dat dan op hele of halve noten? Alleen psalmen of ook gezangen? Langzaam vind je daar een weg in. Nu houden we zo’n zeven evenementen per jaar, los van eventuele trouwdiensten en begrafenissen. Zo is er standaard een op Tweede Pasen en Tweede Kerst en een aubade op Koningsdag. Ook worden er lezingen gegeven, bijvoorbeeld over de vroege kerk en het Zeeuwse reveil. Ik ben meestal de organisator en de gastvrouw.” ## Schok Bram en Mirjam zijn al drie decennia gelukkig getrouwd, als er in 2021 iets vreselijks gebeurt. Bram blijkt ernstig ziek te zijn. Mirjam wijst naar een grote foto die aan de muur van haar kantoor hangt. Daarop staat Bram, samen met zijn vader en zoon Daniël. „Je ziet niet aan hem dat hij ziek is, maar een week na die foto kwam de uitslag: kanker. Hij zou nog maar zes weken te leven hebben, volgens de artsen. Dat was een enorme schok voor ons, echt verschrikkelijk.” Bram draagt zijn ziekte zonder klagen, maar Mirjam stort in. „Hij hoopte ergens nog dat hij beter zou kunnen worden, maar dat heb ik nooit gedacht. Ik werd bijna gek van de wetenschap dat ik hem zou gaan verliezen. Hele dagen door was ik aan het bidden: „Hoe moet dat nu straks, Heere?” Ik raakte bijna mijn verstand kwijt en werd een vaste klant van Emergis, een centrum voor geestelijke gezondheidszorg.” Driekwart jaar vecht Bram tegen de ziekte. Dan moet hij het opgeven. „Toch is Bram nooit opstandig geweest”, vertelt Mirjam. „Hij zei: „Wat de Heere doet is goed.” Hoewel hij vrij gesloten van aard is en Mirjam niet altijd goed weet wat er op geestelijk gebied in hem omgaat, is hij niet bang voor de dood. „Het bloed van Jezus Christus reinigt van alle zonden”, zei hij. Hij gaf niks om het bezoek van de dominees die langskwamen. Hij hield niet van poespas. Toen bleek dat hij echt niet meer beter zou worden, zei hij: „Ik ga naar de Heere.” Op een dag kwam een dominee met hem uit de Bijbel lezen. Het ging over de tekst waarin staat: En hun ogen opheffende zagen zij niemand dan Jezus alleen. Toen zei Bram: „Ik zie Hem ook. Ik ga sterven en Hem grootmaken.” Was Mirjam tot dat moment de bodem onder haar voeten kwijt, dan vindt ze die weer. „Toen hij getuigde van zijn verlangen om naar de Heere te gaan, werd ik beter. Ik zei: „Als ik zeker weet dat Hij je verlost heeft, dan is het goed.” Daarna ben ik nooit meer depressief geweest.” Hoe het komt dat het bericht van zijn ziekte haar zo zwaar trof dat ze er zelf ziek van werd? „„Misschien omdat ik steeds dacht steeds dat hij verloren zou gaan en dat dat mijn schuld was. En daarbij was Bram het allerliefste wat ik had. Van jongs af aan waren we samen. We hadden het goed met elkaar: een leuk gezin, een mooi huis, een prachtig huwelijk. Ik vreesde de Heere met blijdschap en vreugde. Misschien dat de duivel, net als bij Job, gedacht heeft: Is het een wonder dat Mirjam U vreest? Haar gaat alles voor de wind. Daarom was ik er ook vanaf het begin van zijn ziekte van overtuigd dat hij zou sterven. Ik dacht: de duivel gaat me het liefste wat ik heb afnemen. En als dat verloren gaat, hoe moet ik dan ooit verder leven?” Dat haar man zo rustig en kalm Gods weg met zijn leven aanvaarde, verwondert haar nog steeds. „Ik ging al jaren aan het avondmaal en was er open over dat ik de Heere vreesde. Bram hield zich meer op de achtergrond, was hier stil over. Maar toen het erop aankwam, was hij wel gefundeerd in het geloof.” >Ik vind het heel belangrijk om iets goeds van Hem te zeggen. Al is het maar iets heel kleins. ## Verlies Als hij op 21 februari 2022 op zijn 51e overlijdt, is het geen vraag waar de begrafenisdienst gehouden moet worden: in hun kerkgebouw, de Westerkerk. „Ik heb de dienst, die geleid werd door dominee Van der Belt, op laten nemen. Vaak kijk ik die terug. Dat troost me. Het voelt als de dag van gisteren dat Bram overleed. Je geliefde begraven is verschrikkelijk. Maar toch was het een heel mooie dienst. We zongen psalmen, en het gezang ”Vaste Rots van mijn behoud”. Ik zag het als de zorg van de Heere dat we Brams begrafenis op deze manier konden regelen, in ‘onze’ kerk. Zijn stok en Zijn staf vertroosten me. Dat heb ik toen ervaren en dat ervaar ik nog steeds zo. Ondanks het verdriet.” Had ze voorheen gedacht onmogelijk zonder Bram verder te kunnen, toch kon ze dat. „Iemand zei tegen mij: Geloven is iets doen wat je niet kunt en erop vertrouwen dat de Heere het doet. Zo is het ook gegaan. Samen met onze zoon Daniël hebben we het bedrijf overgenomen. Een andere keuze was er niet. Er dienden zich geen kopers aan, dus we moesten doorgaan. Maar Daniël heeft dyscalculie en ik had er een hard hoofd in dat hij het financiële deel van de bedrijfsvoering aan zou kunnen. Maar van begin af aan kon hij het. Hij keek eens naar het managementoverzicht en zei: „Ik denk dat dit niet klopt.” De accountant gaf hem gelijk. „Dat heb je van de Heere”, zeik ik tegen hem. Want hoe kan dat anders? De Heere houdt de weduwe en wees staande, staat er in de Bijbel. En zo is het echt.” ## Westerkerk Haar dagen vullen zich nu met het werk voor Lukasse Dakbedekking en de Westerkerk. Vijf dagen in de week is ze op kantoor te vinden, en daarnaast is ze druk met de kerk. „De verbinding met de kerk gaat door alles heen. Ik ben nu bijvoorbeeld vast begonnen met de organisatie voor Paasbijeenkomst.” Mirjam bewoont de voormalige consistorie achter de Westerkerk nu in haar eentje, want haar kinderen zijn inmiddels het huis uit. „Het is best een grote woning, maar dat vliegt me niet aan. Ik leef op de begane grond en zit veel in de behaaglijke keuken. Misschien dat ik van deze plek later nog eens een bed and breakfast maak.” Tijd om zich eenzaam te voelen, heeft ze niet, want ze is altijd bezig. „Ik ben vaak ’s avonds nog even in de kerk aan het werk. Ook om te vermijden dat ik ga zitten nadenken en zelfmedelijden ga krijgen. Want daar moet ik voor oppassen. Soms overvalt dat me, bijvoorbeeld als ik een bejaard koppel zie dat het nog heel goed heeft samen. Dan denk ik: Bram en ik zouden ook zo gelukkig oud hebben kunnen worden. Dat zit er nu nooit meer in. Maar dan dwing ik me om te kijken naar wat ik wel heb.” Ergens is Bram er nog steeds in veel dingen bij. Als ze ziet hoe haar zoon Daniël zijn plek vindt in het bedrijf. „Hij lijkt op Bram.” Of als ze een overleg heeft in haar kantoor en ze naar de grote foto van Bram kijkt, die aan de muur hangt. „Dan heb ik het idee dat hij met ons meekijkt.” Dertig jaar is ze met hem samen geweest en dat waren jaren vol vreugde. „Hij heeft zelfs zijn kindskinderen kunnen zien. De Heere wist hoe ons leven zou lopen en heeft al vanaf het begin af aan voor ons gezorgd. Dat probeer ik ook altijd te zeggen tegen de mensen die vragen hoe het met me gaat. Dat God helpt en dat onze hoop op Christus is. Ik vind het heel belangrijk om iets goeds van Hem te zeggen. Al is het maar iets heel kleins. Dat is onze roeping, om van Hem te getuigen, ook nu ik weduwe ben. Juist nu ik weduwe ben.” _Zie het_[_RD van 6 februari_](https://www.rd.nl/artikel/1094969-mirjam-lukasse-we-wilden-de-westerkerk-behouden-voor-goes)_voor een interview met Mirjam Lukasse over de Westerkerk._ _Dit artikel verscheen in Terdege (nr. 10, 11 februari 2025)._

Mirjam Lukasse-Verschuure: moeder, directeur, kerkbeheerder en weduwe

Ontvang onze nieuwsbrief

Impressie van Terdege
op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Mirjam Lukasse-Verschuure: moeder, directeur, kerkbeheerder en weduwe

Ontvang onze nieuwsbrief

Impressie van Terdege op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Impressie van Terdege
op Instagram