Liefde volgens Gods regels

„We kregen eens de vraag of we van een instelling waren”, lacht de christelijke gereformeerde predikant. Zelf beleeft het echtpaar het grote gezin als een zegen. „We hebben er veel goeds in ontvangen, wat niet betekent dat het altijd gemakkelijk is. Dat houdt je als vader en moeder afhankelijk van de Heere.”

Dit jaar hield u een serie preken over huwelijk, gezinsvorming en seksualiteit. Waarom?

„De christelijke gereformeerde kerk Maranatha van Urk heeft drie predikanten. Ik was deze keer aan de beurt om over het zevende gebod te preken, vanuit de Heidelbergse Catechismus. Als je dat in één preek doet, kun je de dingen maar wat aanstippen. Dat bracht me tot het besluit er zes preken aan te wijden. Omdat we drie kerkgebouwen hebben, hield ik elke preek drie keer.

In de eerste preek ging het over de inzetting van het huwelijk in het paradijs en de gebrokenheid die door de zondeval is ontstaan. De tweede preek belichtte het huwelijk zoals Paulus erover spreekt in Efeze 5. De derde preek was gewijd aan het omgaan met seksualiteit, in en buiten het huwelijk, aan de hand van een gedeelte uit het Hooglied. Preek vier ging over huwelijk en echtscheiding en het alleen door het leven gaan. In de vijfde preek stond het anders geaard zijn centraal. Ik ben geëindigd met een preek over seksueel misbruik, vanuit de geschiedenis van Amnon en Thamar.”

Was het een intensieve exercitie?

„Ja, ik zag er vooraf tegenop en dat bleef zo tot de laatste preek. Tegelijk had ik de overtuiging dat ik dit moest doen. Zeker in onze tijd zijn we geroepen om vanuit Gods Woord leiding te geven in alles wat er speelt op dit gebied.”

Hoe reageerde de gemeente?

„Verschillend. Er waren mensen die er het nut niet van inzagen. Die vonden het na twee keer wel mooi geweest. Een aantal alleenstaanden vond het moeilijk. Daartegenover waren veel ouders dankbaar dat deze onderwerpen in de prediking zo uitgebreid aan de orde kwamen. Dat bood hen handvatten om er met hun kinderen over door te spreken. Ik werd ook benaderd door mensen met een bepaalde nood. Dat bevestigde voor mij de noodzaak en het nut van de prediking over deze thema’s.”

U bent bijna dertig jaar predikant; zag u het denken over seksualiteit veranderen?

„Ja, met name in het feit dat seksualiteit voor het huwelijk vrij breed is geaccepteerd. Het uitgangspunt is nog wel dat het niet hoort, maar als stelletjes bijvoorbeeld samen op vakantie gaan, wordt dat stilzwijgend toegestaan. Dat vind ik een opvallende verschuiving. We worden onmiskenbaar beïnvloed door de geest van de tijd. Je ziet dat ook in de toename van het aantal echtscheidingen. Soms als gevolg van pornoverslaving bij mannen, die huwelijken zwaar onder druk zet.

Een winstpunt ten opzichte van vroeger is, dat er opener over seksualiteit wordt gesproken, zeker door jongeren. Naast de groep die zich niet wil laten gezeggen door wat de Bijbel ons erover leert, zijn er ook die de weg van de Heere willen gaan, maar het daarmee wel moeilijk hebben. Die mogen van de ouderen leiding verwachten, ook in de verkondiging.”

Elke predikant zou er zo'n serie aan moeten wijden?

„Dat wil ik niet beweren, maar de uitleg van het zevende gebod vraagt in ieder geval meer dan één preek. Veelzeggend is dat de Schrift zelf veel aandacht besteedt aan huwelijk en seksualiteit, en zowel het mooie ervan als de verwording laat zien. God gunt het ons om er op de juiste manier van te genieten, zoals verwoord in het Hooglied.
Ik heb het voorbeeld gebruikt van de aankoop van een machine. Daar zit een gebruiksaanwijzing bij. Je kunt op je eigen houtje aan de slag gaan, maar dan is de kans op kortsluiting of andere problemen groot. Met huwelijk en seksualiteit is het niet anders. Je moet je aan Gods aanwijzingen houden om die op de goede manier te laten functioneren.”

Hoe open zijn jongeren over dit onderwerp naar u als predikant?

„Behoorlijk open, al valt me op dat ze er in gezelschap het liefst in algemene zin over praten. Als ze met bepaalde zaken worstelen, benaderen ze me soms voor een persoonlijk gesprek. Dan hebben we het over de serieuze jongeren. Door het orthodox christelijke karakter van Urk hebben de kerken hier nog het karakter van een volkskerk, met de positieve kanten en de schaduwzijden ervan. Veel jongeren zitten op zondag nog wel onder de verkondiging, maar gaan doordeweeks hun eigen weg. Ook op seksueel gebied.”

Ziet u internet en sociale media als belangrijke aanjager?

„Zeker. We hebben als predikanten hier goede contacten met de vestiging van de Pieter Zandt scholengemeenschap op Urk. Daar worden in klas 2 en 3 al volop pornofilmpjes bekeken. Ook het delen van naaktfoto’s is niet uitzonderlijk. Er speelt veel meer dan we als ouderen beseffen.
Seksuele zonden zijn van alle tijden, maar de verleidingen komen vandaag massiever op ons af. Jongeren krijgen daardoor een scheef beeld van seksualiteit. Ouderen vinden het lastig om dit onderwerp bespreekbaar te maken. Het is niet meer vanzelfsprekend dat kinderen de keuzes van ouders respecteren, laat staan overnemen. Ze gaan hun eigen weg en geven aan daar zelf de verantwoordelijkheid voor te nemen.
Het overgrote deel voelt nog wel aan dat het niet deugt als je met de een na de ander naar bed gaat, maar wat is er mis als je seks hebt met het meisje van wie je zeker weet dat zij het is? Waar in de Bijbel wordt seksualiteit exclusief aan het huwelijk gekoppeld?”

Wat is dan uw antwoord?

„Ik wijs op de hele lijn van de Schrift, te beginnen bij Genesis 2. „Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en zijn vrouw aanhangen, en zij zullen tot één vlees zijn.” Deze volgorde wordt door tal van voorbeelden in het Oude en Nieuwe Testament bevestigd. Een sprekend voorbeeld is de houding van Jozef ten opzichte van Maria. Zó heeft God het bedoeld. Ware liefde wacht als de Heere dat vraagt.”

Hoe gaat u hiermee om in huwelijksgesprekken?

„Ik spreek met stelletjes over de reinheid in en buiten het huwelijk, maar ik vraag niet concreet of ze al met elkaar naar bed zijn geweest. Huwelijksparen zijn zelf verantwoordelijk, ten opzichte van elkaar en van God. Daarom zeg ik wel dat ze het voor God en elkaar hebben te belijden als ze vooruit hebben gegrepen op het huwelijk.
Er zijn stelletjes die vervolgens uit zichzelf aangeven dat ze inderdaad te ver zijn gegaan. Dat mag je dan samen, in die kleine kring, voor Gods aangezicht neerleggen. Met het gebed om vergeving, en om kracht en reinheid voor het toekomende. Je moet niet met een leugen het huwelijk in gaan. De Heere vraagt om oprechtheid, ook in deze dingen.”

Ziet u de eerste seksuele gemeenschap als een vorm van huwelijkssluiting?

„Dat gaat me te ver. Het huwelijk omvat meer. Je grijpt wel vooruit op iets wat bij het huwelijk hoort, met alle gevolgen die dat kan hebben. Zeker als er seksuele gemeenschap met meerderen is geweest. Dat kan niet zonder schade blijven. Het is geen losstaand pleziertje, zoals veel jongeren denken. Hoe kun je je later in het huwelijk hechten als je seksualiteit als consumptieartikel hebt gezien? Ook wanneer je tot de erkenning komt dat dit niet goed was, draag je de herinnering een leven lang mee. Lijkt mij. Ook voor deze zonde is er vergeving, maar die wist de littekens niet uit.
Het grote probleem is dat het gezag van de Schrift onder druk staat, ook in een groeiend deel van de gereformeerde gezindte.
Bij het doorsneegemeentelid niet duidelijk theologisch omlijnd, maar de gedachte dat bepaalde Bijbelgedeelten als gedateerd moeten worden gezien, spreekt aan. Dat biedt ruimte voor andere keuzes op ethisch gebied. Ik weet dat het niet altijd eenvoudig is om elkaar daarop aan te spreken, maar het is wel onze roeping.”

Is er samenhang tussen de acceptatie van seksualiteit voor het huwelijk en het uitstellen van gezinsvorming in het huwelijk?

„Niet een directe, wel een indirecte. Als je voor het huwelijk regelmatig met elkaar gemeenschap hebt, zullen er voorbehoedsmiddelen worden gebruikt. Daar ben je dan op de trouwdag al aan gewend. De drempel om ermee door te gaan, is laag. Waarbij ik de problemen waarmee jonge paren vandaag te maken hebben, niet wil onderschatten. Denk aan de hoge huren en huizenprijzen, die het vaak noodzakelijk maken dat beiden blijven werken.
In het spreken over gezinsvorming ben ik voorzichtiger dan in mijn spreken over seksualiteit voor het huwelijk. Er zitten tal van aspecten aan waarop je als buitenstaander vaak geen zicht heb. Echtparen moeten zelf voor Gods aangezicht afwegen wat de motieven zijn als ze een zwangerschap uitstellen. Die keuze moet Bijbels te verantwoorden zijn.”

Hoe ziet u de wens eerst een poosje aan elkaar te wennen?

„Ik kan me er iets bij voorstellen, maar uiteindelijk is daar de verkeringstijd voor. Bijbels gezien dient er na de huwelijkssluiting in principe openheid te zijn voor het ontvangen van kinderen. Als die dan komen, zal de Heere wel een weg wijzen, ook al zien we die van tevoren soms niet. Biddend en in vertrouwen gaan in Zijn wegen, wil Hij zegenen. Zo hebben mijn vrouw en ik dat ook persoonlijk ervaren. Rekenen met Gods Woord is iets anders dan rekenen met cijfers. Tegelijk blijft het een worsteling. Gaan in geloof en het verstaan van eigen verantwoordelijkheid sluiten elkaar niet uit maar in.”

Wat leert de tekst dat kinderen een erfdeel van de Heere zijn?

„Die tekst laat zien dat de Heere recht heeft op onze kinderen. De Israëlieten ontvingen van de Heere een stuk land als erfdeel, in bruikleen. Zo wil Hij ons kinderen geven. Niet voor onszelf, maar om ze op te voeden tot Zijn eer en tot hun zaligheid.
Ook hier ligt vandaag de dag veel verdriet, omdat tal van ouders kinderen en kleinkinderen wegen zien gaan die bij de Heere vandaan leiden. We hebben allemaal nodig door Hem Zelf te worden geleid en vastgehouden.”

beeld: Renate Bleijenberg-van Leeuwen