Intimiteit is exclusief

Vanuit zijn fotostudio kijkt Matthijs Voskuil (43) het vrije veld in. Het erf om zijn woning, in het buitengebied van Heerde, getuigt van een gemoedelijke rommeligheid. Tussen kreupelhout staat een pipowagen. Belangrijkste blikvanger is de oude Landrover op het grindpad voor de studio. Daarin kan Voskuil, vader van zeven kinderen in de leeftijd van 19 tot 4 jaar, zijn omvangrijke gezin vervoeren. Het is ook de ideale auto voor avontuurlijke vakanties.

Omgaan met jongeren is voor de inwoner van Heerde een vreugde. Niet voor niets werd hij verkozen tot jeugdouderling in de christelijke gereformeerde kerk in zijn woonplaats. Behalve beroepsfotograaf is hij parttime jongerenwerker bij het Interkerkelijk Kenniscentrum (IKC), een samenwerkingsverband voor kinder- en jongerenwerk. In die functie spreekt hij onder meer op reformatorische middelbare scholen met de mannelijke leerlingen over seksualiteit.

Niet doorsnee, een beroepsfotograaf die zijn baan combineert met jongerenwerk. „Dat is ontstaan door mijn werk in de gemeente. Na een periode van vier jaar als diaken werd ik verkozen tot jeugdouderling. Ik begon vol energie, voerde veel gesprekken met jongeren en stuurde met hun verjaardagen kaartjes. Het effect van al die investeringen was gering. Dat vond ik lastig.

Na het startweekend van het tweede seizoen veranderde dat. Er kwam ineens heel veel los bij die jongeren. Dat heeft me geleerd dat je eerst hun vertrouwen moet winnen. Pas dan komen ze bij je met hun vragen en worstelingen. Door mijn activiteiten als jeugdouderling had ik regelmatig contact met werkers van het LCJ, de jongerenorganisatie van de Christelijke Gereformeerde Kerken. Toen ze mij een jaar of zes geleden vroegen of ik workshops wilde gaan geven op scholen, over identiteit en seksualiteit, heb ik meteen toegestemd. Het is prachtig werk.”

:::photo_gallery 1:::

Waarom besteden de reformatorische scholen deze lessen uit? „Ik denk dat er onder docenten een bepaalde verlegenheid is ten aanzien van het spreken over seksualiteit, al zijn er zeker die daar wel de kennis en vaardigheid voor hebben. In het algemeen is het verstandig om voor specifieke onderwerpen expertise van elders in te huren. Wij zijn gespecialiseerd in het spreken met jongeren over hun denk- en leefwereld en hebben goede workshops ontwikkeld. Daar komt bij dat leerlingen over zo’n gevoelig onderwerp gemakkelijker praten met een vreemde dan met een eigen docent, van wie ze morgen weer biologie of Engels krijgen.”

Wat valt op in het denken van reformatorische jongeren over seksualiteit? „Het merendeel zit met de vraag hoe ze ermee moeten omgaan. In de meeste gezinnen is het nog steeds een verzwegen onderwerp. Ook in veel kerken wordt er nauwelijks over gesproken, terwijl de Bijbel er tal van aanknopingspunten voor biedt. Dat maakt seksualiteit tot iets lastigs.

Een van mijn vaste vragen is, wie van de leerlingen seksuele voorlichting van de ouders heeft gehad. Dat is steevast maximaal 10 tot 15 procent; ruwweg twee leerlingen in een klas. De rest heeft nog nooit met de eigen ouders over seksualiteit gesproken. Wat ze ervan weten, hebben ze meegekregen via de media, vrienden, de sportclub, het bijbaantje.”

Is hun visie op seksualiteit gelijk aan die van doorsnee Nederlandse jongeren? „Dat denk ik niet. Die groeien op met een andere moraal. Vrije seksualiteit wordt in de brede samenleving als een verworvenheid gezien. Dat ligt binnen de gereformeerde gezindte anders, maar er wordt zelden open over dit onderwerp gesproken. Daardoor zitten reformatorische jongeren met veel vragen en experimenteren ze maar wat, zonder goed te weten waar Bijbelse grenzen liggen.

In de gastlessen valt me op dat ze volledig bekend zijn met alles wat er te koop is op seksueel gebied, maar dat ze een vertekend beeld hebben van de inhoud van seksualiteit. Mijn kernboodschap is dat seksualiteit iets gaafs is; een geschenk van God, waarvan we mogen genieten. Als ik dat zeg, zitten ze me met grote ogen aan te kijken. Ze verwachten een verhaal over wat er allemaal niet mag.”

De meesten menen dat seksualiteit als zodanig iets bedenkelijks heeft? „Ja, dat is wel mijn ervaring. Een belangrijke oorzaak is het taboe rond seksualiteit. Aan behoefte om erover te spreken, ontbreekt het niet. Ik heb supermooie, eerlijke en open gesprekken met leerlingen.”

Is hun seksuele gedrag anders dan dat van onkerkelijke leeftijdgenoten? „Nauwelijks, is mijn indruk. Dat is niet zo vreemd, want ze zijn met dezelfde seksuele verlangens geschapen. Als jongeren niet worden toegerust, is het begrijpelijk dat ze ermee omgaan zoals vandaag normaal wordt gevonden. De sociale media zijn daarin een belangrijke aanjager. Vroeger keken we geen televisie. Nu kunnen via telefoon of internet alle mogelijke films worden bekeken. Veel ervan gaan direct of indirect over seksualiteit, met de onderliggende boodschap dat alles moet kunnen en dat seks een genotsartikel is dat je mag consumeren wanneer en waar je maar wilt. Dat beïnvloedt ook onze jeugd.”

Geen rooskleurig beeld. „Met een nuance. Er zijn ook jongeren die rein proberen te leven en de seksuele gemeenschap willen bewaren voor het huwelijk, al valt dat in onze samenleving niet mee. Ze komen bijna allemaal in aanraking met pornografie.”

Is er wel het besef: dit kan eigenlijk niet? „Bij het merendeel zeker. Dat besef is wel zwakker dan twintig, dertig jaar geleden. Toen hoorden we voornamelijk de stem van onze ouders, de meester, de dominee en de ouderlingen. Nu vormt hun geluid hooguit 20 procent van wat jongeren te horen en te zien krijgen. De rest komt van YouTube, Instagram, Netflix… Dat stompt het geweten af.”

Hoe gaat u daarmee om in gastlessen? „Ik vind het heel mooi om duidelijk aan te geven wat God tot ons zegt in de Bijbel, maar daarbij laat ik het niet. Als je de regels van God niet kunt uitleggen, haakt een deel van de jongeren af. Ik wijs ook op de psychische gevolgen van vrije seksualiteit. Net als alle andere Bijbelse wetten zijn de seksuele voorschriften gegeven tot ons welzijn. Het kijken van pornografie en het hebben van seks voor het huwelijk zijn schadelijk. Het werkt verslavend; je wilt steeds meer, het kijken van porno geeft een verwrongen beeld van seksualiteit, het wordt steeds moeilijker om een blijvende relatie op te bouwen. De Bijbel zegt dat een man eerst zijn vader en moeder zal verlaten en zich daarna aan zijn vrouw zal hechten. Ik neem altijd plakband mee. In de les knip ik een stuk af, plak dat op mijn broek en trek het weer los. De tweede keer hecht het al minder, de derde keer nóg minder.”

Die les beklijft? „Absoluut. Veel jongens beweren dat seks voor het huwelijk moet kunnen. Dan confronteer ik hen met de vraag hoe ze zouden reageren als het meisje met wie ze verkering hebben, vertelt dat ze al twee keer seks heeft gehad met een andere jongen. Dat vinden ze geen van allen fijn; het wringt. Ze voelen zich daarmee op een tweede plek gezet. Dan ben ik waar ik wezen wil. Intimiteit is exclusiviteit. Daarom is seksualiteit geen algemeen genotsmiddel.”

Toch lijkt seksualiteit voor het huwelijk ook onder ouders stilzwijgend te worden geaccepteerd? „Dat zou kunnen. Zelf heb ik meer de indruk dat hedendaagse ouders het lastig vinden om duidelijke grenzen aan te geven. Durven we onze kinderen de dingen van God en Zijn Woord nog in te prenten? Radicaliteit heeft een bezwaarlijke, maar ook een mooie kant. Op sommige punten móéten we radicaal zijn. Maar zaken verbieden mag nooit losstaan van een gesprek over de motivatie erachter. Er is veel meer uitleg nodig dan vroeger. Toen waren veel normen algemeen. Dat is voorbij.”

Hoe kijkt u naar de toekomst? „Ook in reformatorische kring zie ik steeds meer huwelijken stranden. Dat is zó schadelijk voor de kinderen en hun visie op een relatie. Het probleem gaat zich daardoor vermenigvuldigen. Hoe kun je van kinderen verwachten dat ze trouw blijven, terwijl de ouders tegenover elkaar in de rechtbank staan of hebben gestaan? In de workshop zit een filmpje met een leuk fragment uit een interview met de bekende Amerikaanse predikant John Piper. Hij vertelt over een gesprek met een oudere man die al lange tijd getrouwd is. Op zijn vraag of hij in al die jaren ooit een scheiding heeft overwogen, schiet de man geschokt omhoog en zegt: „Scheiden?! Nooit! Wel regelmatig moord.” Dat geeft precies aan hoe ingrijpend echtscheiding is.”

Wat is uw advies aan ouders? „Laat je eigen huwelijk een voorbeeld zijn van een hechte, liefdevolle relatie. En begin vroeg met de seksuele vorming van je kinderen, al in de kleuterleeftijd. Over de geslachtsorganen hoeft niet besmuikt of lacherig te worden gedaan. Daarmee gaat er al iets mis in de beeldvorming. Het mooist is als ouders op een spontane manier over seksualiteit spreken wanneer er een aanleiding voor is. Dat werkt beter dan op een dag met een kind aan tafel gaan zitten om aan de hand van een boekje uitleg te geven over seksualiteit. Al is dat nog veel beter dan niks doen.”

Wat adviseert u het reformatorisch onderwijs? „Laat het niet bij de overdracht van technische kennis over seksualiteit, maar spreek ook over de Bijbelse, psychische en emotionele aspecten ervan. Heb je daarvoor niet de kwaliteiten in huis, rust de docenten dan toe en vraag ook mensen van buitenaf. Een bijkomend voordeel is dat die vrijer kunnen praten. Ik zeg klip en klaar wat ik denk te moeten zeggen. Wel met voorzichtigheid en liefde. Jongeren moeten voelen dat je naast hen staat, naar hen luistert, hun gevecht herkent en hen daarin begeleidt. Ook hierin moet de Heere Jezus ons voorbeeld zijn. Hij was altijd duidelijk, maar tegelijk liefdevol. Ik sluit de workshop vaak af met gebed, om die leerlingen bij God te brengen. Van Hem mogen we het verwachten. Hij is waar, zoals Zijn Woord waar is.”

Welke verantwoordelijkheid heeft de kerkelijke gemeente in de seksuele vorming? „In onze gemeente hebben we twee jaar geleden zeven catecheselessen gewijd aan identiteit, seksualiteit en relaties. Die lessen gaf ik samen met een vrouwelijk gemeentelid, aan alle groepen. Ook ouderavonden over dit onderwerp zijn uitermate zinvol. Een thema dat in ieders leven zo belangrijk is, mogen we niet negeren. Juist als kerken en scholen kunnen en moeten we in deze tijd van verwarring een baken van hoop zijn voor onze jongeren.”

beeld: Tineke van der Eems

Intimiteit is exclusief

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege
op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Intimiteit is exclusief

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Impressie van Terdege
op Instagram