Heimwee naar het Schuurtje

Eigenlijk schreef Huib de Vries zijn jeugdherinneringen op voor zijn kinderen. Verhalen over een groot gezin in een klein dorp in de Alblasserwaard. Maar vooral mijmeringen over ”het Schuurtje”. Ruim dertig jaar lag het manuscript op de plank.

”Schuurtjesvolk” komt deze week in de boekhandel. Familieleden en vrienden stimuleerden De Vries –journalist bij Terdege en het Reformatorisch Dagblad– om de kleine kroniek uit te geven. Het was vanwege moeder Annie dat die nu pas verschijnt. „Ze vond het niet prettig als bij haar leven al zo’n boek over ons gezin en de vrije gemeente waartoe we behoorden zou rondgaan.” Annigje De Vries-Maasland overleed in maart 2022.

De Vries (1961) is de zesde in een gezin van acht kinderen. Zijn ouders hadden het in de eerste jaren van hun huwelijk niet breed: vader was aanvankelijk tegen iedere vorm van verzekeren en nam geen kinderbijslag aan. Het gezin woonde wel in „een kast” van een dijkhuis in Kinderdijk, dat werd gehuurd van de werkgever van vader De Vries: scheepswerf Smit. Met zijn broers Piet en Wim deelde Huib een slaapkamer aan de achterkant.

Voor de wereld had ons dorp het belangrijkste symbool van Nederland binnen z’n grenzen. Als logge reuzen lagen de watermolens in het griendland. Voor ons was dat vanzelfsprekend. Als gevraagd werd waardoor Kinderdijk beroemd was, zeiden we: „Door de leverworst van slager Van Vliet.” Daarmee had hij de eerste prijs gewonnen. Met zijn kookworst de tweede prijs.

Middenstanders

„Kinderdijk was niet alleen ons dorp, het was onze wereld”, zegt De Vries in zijn woning in Klarenbeek, een dorp onder de rook van Apeldoorn. „Er waren zo’n twintig middenstanders op duizend inwoners. Alle kinderen gingen naar dezelfde school. Als je ’s middags bij een vriendje speelde, werd je om halfzes naar huis gestuurd om te eten. Iedereen at om halfzes. De meeste kinderen groeiden op in een stabiel gezin, zonder grote sociale druk of jachtigheid.”

Zijn kinderen en kleinkinderen leven wat dat betreft in een veel moeilijker tijd, constateert De Vries. „Nu beheersen mobieltjes het leven, zijn echtscheidingen aan de orde van de dag en staat zelfs het onderscheid tussen man en vrouw ter discussie. In de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw was de invloed van Gods geboden op de samenleving nog veel groter.”

In zijn boek beschrijft De Vries de periode tussen zijn vierde en achttiende levensjaar. De orgelles voor zijn zussen door een ambulante orgelleraar, oudejaarsavond in huize De Vries, de komst van een tweedehands gezinsauto, de eerste vakantie, in een voormalig stierenstalletje. Een eerste breuk met dit overzichtelijke leven kwam met de verhuizing naar Alblasserdam. „Een wat karakterloos dorp waar we in een kleine doorzonwoning terechtkwamen.”

Voor mij was een nieuwe school gezocht, een reformatorische. Dat was iets nieuws. De Scholen met den Bijbel waren blijkbaar niet goed genoeg meer. Het ging er in Alblasserdam inderdaad strakker aan toe dan in Kinderdijk. Juffrouw Goudkade had op schoolkamp soms een lange broek aangehad. Dat was op de dominee Joannes Beukelmanschool van meester Snijders ondenkbaar. Er werden ook geen gezangen gezongen. Zelfs ”Vaste rots van mijn behoud”, dat voor ons gevoel zo in de psalmbundel kon staan, viel buiten het toegestane repertoire. Vreemd genoeg waren allerlei gewone liedjes, door vader straatdeuntjes genoemd, wel toegestaan.

Klimaat

Uit alles in het boek blijkt de liefde van De Vries tot zijn ouders en de harmonie binnen het gezin. „We leefden in een klimaat waarin je kon ademen, ook kerkelijk.”

De kerk van zijn jeugd was een schuurkerk, ofwel de ”gereformeerde samenkomst” in Alblasserdam. Na het vertrek van ds. A. de Waard lazen de leden van ”het bestuur”, onder wie vader De Vries, iedere zondag preken in het eenvoudige houten gebedshuis onder aan de dijk.

Lees het hele artikel in Terdege (nr. 12, 28 februari 2023).

beeld: Nelleke Steenbergen