Emiel de Kruijff zet wormen aan het werk

Gelokt door een podcast over wormen „als huisdier in een plastic compostbak” gaat Emiel de Kruijff (28) uit Delft aan de slag. Op het balkon van zijn appartement worden alle etensresten, aangevuld met onder meer stukjes karton, omgezet tot vruchtbare aarde. Nu, drie jaar later, levert de ‘wormenboer’ overal duurzaam vervaardigde houten bakken, al dan niet met kronkelende diertjes, aan consumenten, bedrijven en scholen.

Na zijn studie bedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam is het aanvankelijk even zoeken. „Ik had al tijdens mijn studie diverse bijbaantjes. Voor een brouwerij van speciaal bier struinde ik de markt af, en ik heb ook in een winkel met sportartikelen gewerkt. Constante was dat het steeds om de verkoop van producten ging.”

Gaandeweg krijgt hij meer oog voor duurzaamheid. „Ik begon plantaardig te eten, ging met de trein op vakantie en kocht kleding in zaken met tweedehands spullen. Toen ik hoorde over de mogelijkheid om groenafval te composteren, heb ik me daarin verdiept en het uitgeprobeerd. De overheid wil op termijn ons restafval terugdringen tot 30 kilogram per persoon per jaar. Er gaan nu nog vele honderden kilo’s per persoon weg. Een groot deel daarvan bestaat uit etensresten.”

Samen met een studievriend buigt Emiel zich over de mogelijkheden om compostbakken, aangevuld met compostwormen, aan de man te brengen. Eerst in de avonduren, later één dag per week en vervolgens fulltime, met daarnaast wat zzp-klussen. Zijn compagnon verdwijnt naar de achtergrond, maar zelf brengt hij zijn passie in steeds grotere mate in praktijk. Hij verkoopt wormenboerderijen voor 150 euro per stuk en zakjes met een halve kilo wormen voor 25 euro. Voor bedrijven en scholen heeft hij tienmaal grotere exemplaren. „Ik kan er nu van bestaan.”

Wormen, veel mensen vinden die eng. Waar hebben we het over?

„Er bestaan duizenden soorten regenwormen. De compost- of tijgerworm is familie van de zogenaamde strooiselwormen. Enkele van deze soorten zijn geschikt om in te zetten van het composteren van gft: groente- fruit- en tuinafval.”

Ze eten de rommel op en laten compost achter?

„Nee, zo eenvoudig gaat dat niet. Wormen hebben geen tanden, maar laten schimmels en micro-organismen achter, die de resten waarover we het hebben afbreken. Ze eten die niet op. Het gaat op een natuurlijke wijze. Als ik in de Biesbosch een gat in de grond graaf en er een banenschil en een klokhuis in deponeer, is daar na een maand vrijwel niets van over.”

Lastiger verteerbare resten krijgen ook een plek in de zogenaamde wormenboerderij. Wat is dat precies?

„Het is een bak van 60 bij 40 bij 40 centimeter, verdeeld in twee compartimenten. Deze bakken worden gemaakt en afgewerkt door enkele leerbedrijven waarin mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt deelnemen: een timmerbedrijfje voor het in elkaar zetten, een textielafdeling die zorgt voor de bekleding en een zeefdrukkerij voor de opdruk en het logo. Die vinden hier in Delft onderdak bij de stichting Stunt.In Den Hoorn werk ik samen met een soortgelijk timmerbedrijf dat bakken vervaardigd. En door de groeiende vraag komt er wellicht straks een derde productielocatie bij.”

Maar er bestaan toch al plastic bakken voor dit doel?

„Dat klopt, die zijn al langer via onder meer tuincentra verkrijgbaar. De eerste tijd had ik die ook. Ze werden geproduceerd in China. Onze bakken zijn van duurzaam materiaal gemaakt in een sociaal bedrijf. Het timmerbedrijf krijgt restmateriaal van een plaatselijke gevelbekleder, het textiel komt van restanten van een onderneming in zonwering.”Etensresten omzetten in compost. Hoe moeilijk is het?„Er zijn instructievideo’s op de website wormenboerderij.nl beschikbaar, maar het is niet ingewikkeld. Belangrijk is de verhouding tussen groen, stikstofrijk afval en bruin, koolzuurrijk afval goed te houden. Alleen groen afval leidt tot een natte, kleffe laag met onvoldoende zuurstof. Daar moet je bruin afval aan toevoegen. Dat kunnen wat houtsnippers zijn, maar ook stukjes karton of stro van bijvoorbeeld een huisdier. Van beide heb je ongeveer de helft nodig. Op een bijgevoegd menukaartje staan de verschillen afvalsoorten op een rijtje.”

Hoelang duurt het voordat mijn eten tot compost is geworden?

„Dat verschilt. Een slablaadje is zo verteerd, maar de pit van een avocado kan wel een jaar meegaan. Die is heel hard. Gemiddeld neemt het composteren drie tot vier maanden in beslag.Zitten er dan nog stukjes tussen die je niet bevallen, dan gooit je die terug. Daarom werk ik met twee compartimenten. Als de ene klaar is, dan kan die worden leeggemaakt en gaat het proces in de andere verder. De wormen zoeken zelf hun weg door de bak.”

Hoe vergaat het hen verder?

„Als ze goed worden verzorgd, houden ze zichzelf in stand en zal hun aantal elke maand verdubbelen. Dat begint met de al eerder genoemde verhouding tussen groen en bruin afval. Wormen ademen door hun huid, zodat de grond altijd enigszins vochtig dient te zijn.Verder is de temperatuur van belang. Onder de 10 graden raken ze in hun winterslaap, boven de 25 graden kunnen ze op de vlucht slaan. Zet ze daarom uit de zon, bijvoorbeeld in de schaduw van een schuurtje of in het schuurtje zelf. Wanneer de temperatuur langere tijd boven de 30 graden komt, is het zaak om goed op te letten of de compost niet uitdroogt of te warm wordt. Wij sturen dan ook wel een bericht rond met het advies om de bak af te dekken met een vochtige witte doek of een koelelementje te plaatsen.Nu de zomers warmer worden, kan dat vaker voorkomen, maar meestal gaat dat wel goed. Wormenkwekers in Spanje en Turkije lukt het ook om hun wormen in leven te houden.”

Hoe leeg je de bak?

„Het compartiment dat klaar is, kan eenvoudig worden leeggeschept. De eerste bakken van plastic waren gestapeld. Die maakte je per bak verticaal leeg. Het onhandige daarvan was dat het juist onderin vaak extra vochtig was.”

Vocht zal de houten bakken ook wel aantasten.

„Het vurenhout is thermisch gemodificeerd. De levensduur wordt op 20 jaar geschat. Het textiel zal ook lang meegaan, maar een precieze tijd is niet aan te geven.”

Je levert dus ook aan bedrijven en scholen?

„Daar worden de wormenboerderijen, die veel groter zijn dan de pakketten voor de consument, afgeleverd door een netwerk dat ik de afgelopen jaren heb opgebouwd en dat bestaat uit liefhebbers van biologisch en milieubewust tuinieren. Voor een vast bedrag ontzorgen we de bedrijven. Op scholen geef ik gastlessen. Ik ben zzp’er en doe dit in m’n eentje, maar het voelt alsof ik met heel veel mensen werk. De wormenboerderijen voor de consumenten worden bij de fietskoerier Delft verwerkt en ingepakt.”

beeld: Cees van der Wal

Auteur