Echt in gesprek

De laatste twee maanden van 2023 stonden op de afdeling in het teken van veel slechtnieuwsgesprekken – gesprekken waarin verteld wordt dat er toename van ziekte is, er geen behandeling meer mogelijk is en dat het medisch gezien sterven zal worden.

Oude en jonge mensen, mensen met jongere en oudere kinderen. Mensen in de bloei van hun leven, mensen aan het einde van hun leven. Mensen met nog veel vechtlust, mensen die door het ziek zijn geen kracht meer hebben om te vechten. Mensen die de diagnose al langere tijd hebben maar ook mensen die nog niet heel lang wisten dat zij ongeneeslijk ziek waren.

Vandaag zorg ik voor een jonge alleenstaande moeder. Haar diagnose is nog niet helemaal bekend, wel weten we dat genezing niet meer mogelijk zal zijn. Als er nog gestart kan worden met een behandeling, zal dit zijn voor het behoud van kwaliteit van leven. Het leven van dit gezin is gekenmerkt door pijn en verdriet, verscheuringen in het leven.

Mevrouw vertelt hoe zij ineens moet nadenken over de zorg van haar kinderen. Wie gaat er voor hen zorgen? Hoe zullen ze groot worden? Kunnen zij leven met weer een groot verlies in hun nog zo jonge levens? Ze wijst naar het boekje dat zij gekregen heeft van het palliatief team, om in gesprek te gaan over de vraag: wat is voor mij nog kwaliteit van leven? Waar haal ik nog fijne momenten uit, wanneer is het voor mij genoeg met betrekking tot de ziektegerichte behandeling? Maar ook tips en ruimte om in gesprek te gaan over het levenseinde. Ruimte om na te denken over een uitvaart, om wachtwoorden op te schrijven. Om na te denken over nalatenschap. Mevrouw geeft aan het fijn te vinden om dit boekje te hebben, het geeft haar handvatten.

In de middag komt de vader van mevrouw langs. Al een aantal dagen is het duidelijk dat de spanning, het niet weten van de diagnose, de onbekende toekomst en de grote zorgen om zijn dochter hem te veel lijken te worden.

Zijn oog valt op het boekje waar zijn dochter zo blij mee is. Het zien van dit boekje lijkt voor hem te veel te worden. Waar zijn wij mee bezig? Wij (artsen en verpleegkundigen) moeten zijn dochter genezen, we moeten haar nog niet opgeven en haar de dood in praten met dit soort boekjes.

Na enige tijd kalmeert de man weer. We kunnen het gesprek aangaan over het boekje. Ik benoem dat dit een boekje is dat eigenlijk aan iedereen gegeven kan worden. Er is namelijk een ding zeker sinds onze geboortedag: we zullen allemaal een keer sterven.

Nadenken over leven en sterven. Het lijkt niet meer te mogen en te kunnen in onze samenleving. Er hangt een spanning over dit onderwerp. Maar is dit eigenlijk niet waarover we in gesprek moeten zijn? Weten we als geliefden van elkaar wat de wensen zijn, weten we de wachtwoorden van alle verschillende accounts? Een onderwerp met emoties, een onderwerp dat misschien liever uit de weg gegaan wordt, maar ook een onderwerp wat diepgaande gesprekken kan opleveren.

Hoeveel gesprekken zullen we hebben in 2024? Hoeveel gesprekken zullen gaan over dingen waar het in het leven echt over moet gaan? Zullen we met elkaar eens in gesprek gaan over wat als het levenseinde dit jaar komt, weet ik dan van jou of u wat ik moet weten?