Ds. IJsselstein: „Het Woord van God zelf is de beste evangelist”

Vanwege aanpassing van hun woning verblijven ds. Hans IJsselstein (58) en echtgenote Annemieke (57) tijdelijk in de pastorie van de vacante gereformeerde gemeente van Vlissingen. De inrichting is basaal, maar voor het echtpaar luxe genoeg. In Cambodja waren ze het soberder gewend.

Hoewel de predikant van de gereformeerde gemeente te Kapelle-Biezelinge een groot deel van zijn leven werkzaam was als zendingsarts in Nigeria, zendingspredikant in Papoea en gemeentepredikant in Nederland, weet hij zich voor alles zendingspionier. „De onbereikten in deze wereld zijn op mijn hart gebonden, van mijn jeugd af.” In zijn definitie gaat het daarbij om mensen die geen Bijbel hebben, nooit christenen ontmoeten en ook niet de gelegenheid hebben om fysiek met hen in contact te komen. „Wereldwijd zijn dat er 3,4 miljard. Dagelijks sterven 158.000 mensen die nooit iets van het Evangelie hoorden. Zulke getallen grijpen me aan. Daarom heb ik destijds de Zending Gereformeerde Gemeenten gevraagd me naar China te sturen, maar het werd Papoea.”

In 2017 werd hij alsnog als pionierszendeling uitgezonden, naar Cambodja. Anders dan in Nigeria en Papoea wachtte daar geen team dat hem wegwijs kon maken. „Als echtpaar ben je in zo’n situatie volledig op elkaar aangewezen. Voor pionierszending is een harmonieus huwelijk, waarin de onderscheiden gaven en genadegiften van vrouw en man tot ontplooiing komen, een eerste voorwaarde. De mensen bij wie je komt, hebben geen weet van een predikant of zendeling. Ze zien twee mensen, die ze ook nog met een zekere argwaan benaderen. Je persoonlijke gedrag en je samenleven als echtpaar is bepalend. Zeker als je de taal nog niet beheerst.”

„We zijn echt Tik en Tok geworden”, lacht Annemieke.

Voorbereidingstijd

De jaren die eraan voorafgingen, beschouwt zij nu als een periode van vorming. „Ik zag het niet zitten om naar China te gaan, maar had het in tegenstelling tot Hans in Papoea heel goed naar mijn zin. Toen de weg daar doodliep, had ik geen voorwaarden meer. Ik was bereid om te gaan naar elke plek waar de Heere ons wilde hebben en was dankbaar dat we naar Cambodja mochten. We weten intussen over en weer hoe we in elkaar zitten. Hans geniet vanaf dag één van een nieuwe cultuur, ik moet altijd even wennen.”

De voorbereidingstijd was slechts twee maanden. Ze gebruikten die vooral om boeken over de geschiedenis en cultuur van Cambodja te lezen. Eerder nam ds. IJsselstein al kennis van lectuur van Ethnos 360 (voorheen New Tribes Mission), een geloofszending die zich volledig richt op onbereikte volkeren en stammen. „Deze organisatie heeft enorm veel ervaring in pionierszending. Wij hebben de neiging om zo snel mogelijk de Heere Jezus te verkondigen. Ethnos 360 benadrukt dat je moet beginnen waar God de Bijbel mee begint: schepping en zondeval. Wie is God? Wat is zonde? Alleen in die historische lijn krijgen de menswording, het lijden en sterven van de Heere Jezus de goede plaats. Anders doe je in een polytheïstische wereld niet anders dan een nieuwe godheid toevoegen.”

Traktaatjes

De opvatting dat pas iets van het Woord van God mag worden gedeeld als de kennis van de taal het vereiste niveau heeft bereikt, is hem iets te rigide. „Op zich begrijp ik dit standpunt. Door een onjuiste verwoording kun je ideeën wekken die je er later niet meer uit krijgt. Tegelijkertijd zijn er situaties waarin je toch graag iets uit de Bijbel doorgeeft, zeker in gebieden met een taal die je pas na jaren enigszins onder de knie krijgt. Het is zoeken naar het goede evenwicht. Ik deelde vaak traktaatjes uit, of het Evangelie van Johannes. Het Woord van God zelf is de beste evangelist.”

Illustratief zijn voor Annemieke de verhalen van mensen die tot geloof kwamen door traktaten die ze soms na jaren pas lazen. Na twee jaar intensieve taalstudie in Phnom-Penh was ds. IJsselstein in staat een eenvoudige Bijbelse boodschap te verwoorden. „In Cambodja is er een groot verschil tussen de taal voor de gewone man en de taal voor de hogere kringen. Bij religieuze onderwerpen moet je de laatste, complexere taal gebruiken. Dat maakt het dubbel lastig om aan gewone Cambodjanen de Bijbelse boodschap te brengen.”

Het echtpaar combineerde de taalstudie met het regelen van allerlei praktische zaken, het leren kennen van de boeddhistische cultuur en het leggen van contacten met collega-zendelingen en lokale huisgemeenten. In 2019 verhuisden ze naar Siem Reap, een stad in het noorden van Cambodja. „Dat was het gebied waar de ZGG ons graag wilde hebben.”

Verstandig

Voor de concrete invulling van het werk was weinig vastgelegd. „Verstandig, zeker in een pionierssituatie”, constateert ds. IJsselstein. „Belangrijk is dat je goed luistert naar de weinige lokale christenen en naar pioniers die er al lang werken. Mensen die duizenden kilometers verderop wonen, de taal en cultuur niet kennen en onbekend zijn met de dagelijkse gang van zaken, kunnen moeilijk bepalen wat een verstandige aanpak is.”

Na een paar jaar denken zendende organisaties soms wél aardig te weten hoe het zit. „Dat is een misvatting. Het vraagt vele jaren om werkelijk zicht te krijgen op de culturele, religieuze en politieke situatie in dit soort landen. De gebieden waar nu pionierszending plaatsvindt, zijn óf onveilig, óf hebben een ingewikkelde taal, een ingewikkelde overheid of iets anders wat ingewikkeld is. Dat maakt het ook lastig om beleid voor de lange termijn te maken. Belangrijk is dat uitzendende organisaties hun mensen in deze landen steunen en tegelijk een grote mate van vrijheid gunnen.”

Begin 2020 moest het echtpaar afscheid nemen van het werk in Cambodja, omdat bij Annemieke een schildkliertumor werd ontdekt. Daarnaast liep ze long-covid op, waardoor ze tot een halfjaar terug nauwelijks energie had. Ze konden het overgeven in Gods hand. „Thomas Boston heeft een mooi boek geschreven over krommingen in het levenslot, maar de psalmdichter zegt dat de weg des Heeren recht is, ondanks alle krommingen. Juist de levensbeschrijvingen van bekende zendingspioniers, zoals Hudson Taylor en William Carrey, maken dat duidelijk. Ik weet me nu geplaatst in Kapelle. Ondertussen blijven we hopen en bidden dat we op Gods tijd terug mogen. We voelen ons pionierszendelingen in hart en nieren, waardoor we in Nederland nooit echt zijn geland.”

Toerusting

De predikant en zijn vrouw werken mee aan de toerusting van twee jonge echtparen die voor de ZGG naar Cambodja gaan. „Een valkuil voor pioniers is dat ze maar doorgaan. Er zijn geen collega’s die je zo nodig afremmen. Cambodjaanse voorgangers zeiden tegen me dat westerlingen alles veel te snel willen.”

Zijn belangrijkste les is dat bescheidenheid past. „Je bent gast en in vergelijking met christenen uit het land zelf sta je altijd op achterstand, al kunnen we veel toevoegen door onze eeuwenlange christelijke traditie. Het is ideaal als je een lokale compagnon vindt met wie je geregeld reflecteert en die je zo nodig corrigeert.”

Het is zijn diepe verlangen dat nog velen zullen uitgaan naar de onbereikten. „Dat geeft meer dan spelen met al het speelgoed dat we hier in Nederland hebben, ondanks de moeiten die aan dit werk verbonden zijn. „Zie, Ik zend u als schapen in het midden van de wolven”, sprak de Heere Jezus tot de zeventig die Hij uitzond. Het heeft dus een risico, maar voor dit doel is niets te veel.”

beeld: Willemiene Smits