Coronatijd bracht musicus Sietze de Vries meer rust

Het is 12 graden in het kerkhuis in het Groningse Niezijl, maar De Vries’ enthousiasme wint het van de kou. Hij troont het bezoek mee naar het orgel dat jarenlang dienstdeed in de voormalige vrijgemaakt-gereformeerde kerk. Sinds 2010 is het gebouw eigendom van de bekende improvisator en organist van de Groningse Martinigemeente. Hij woont er samen met zijn vrouw, de Zuid-Afrikaanse Sonja (41), en hun kinderen Hannah (7) en Daniël (4).

De orgelkas staat inmiddels bomvol pijpen. „In de coronaperiode had ik tijd om het pijpwerk aan te vullen. Zo heb ik kisten vol pijpwerk opgehaald bij orgelmaker Sicco Steendam en alles uitgestald op de kerkvloer om geschikte pijpen te zoeken. Het instrument groeide van 9 naar 22 stemmen. Samen met bevriende orgelbouwers werk ik nu aan de klankgeving. Ik vind het heerlijk om met mijn handen bezig te zijn. Als ik mislukt was als organist had ik voor het orgelmakersvak gekozen.”

De collectie in het Kerkhuis telt vier orgels, twee klavecimbels, twee harmoniums, een virginaal en een regaal. „Sommige instrumenten zijn in bruikleen. De meeste heb ik gekregen. Het Kerkhuis is een fantastische lesruimte. We hebben in september met de orgelklas de opening van het conservatoriumjaar gehouden. Na het eten van een pizza verkenden we samen met studenten alle instrumenten.”

In hoeverre houdt corona u bezig?

„Tot nu is niemand in onze familie en vriendenkring overleden aan corona. Sommigen kregen de ziekte in lichte mate. Corona confronteert met de kwetsbaarheid van het leven. We houden ons als gezin aan de coronaregels. Tegelijkertijd trekken we ons niet als kluizenaars terug. Als christen mag je je overgeven aan Gods leiding. Het geeft rust dat Hij boven alles staat.”

Jaarlijks bezoekt u in januari uw schoonfamilie in Zuid-Afrika. Kon die reis doorgaan?

„Bijzonder genoeg wel. Een week voor ons vertrek hoorden we dat het kabinet vliegreizen aan banden ging leggen. Sonja kon de tickets omboeken. Ze belde mij terwijl ik aan het lesgeven was met de mededeling dat we de volgende dag konden vliegen. Ik heb alles laten vallen, omdat ik weet hoe belangrijk het familiebezoek is voor Sonja. Al haar familie woont in Zuid-Afrika.
Drie dagen voor onze retourvlucht stuurde de KLM een bericht dat die vlucht was gecanceld. We zijn toen op de bonnefooi naar de luchthaven van Kaapstad gesjeesd. Gelukkig bleek er nog plek op een KLM-vlucht diezelfde avond.
Het was aangrijpend om te zien hoe corona in Zuid-Afrika rondwaart. Voor ziekenhuizen stonden rijen auto’s te wachten. Mensen overleden soms in hun voertuig, omdat een ziekenhuis geen plek had. Nederlanders hebben er een handje van om te klagen en op hun rechten te hameren. Maar we hebben het zó goed hier. In Zuid-Afrika bestaat geen vangnet als je door ziekte niet meer kunt werken. Laten wij niet klagen en ons daarentegen afvragen wat we voor een ander kunnen betekenen. Dat is veel vruchtbaarder.”

Wat deed u voor anderen?

„Ik heb vaker dan anders een luisterend oor geboden en gewandeld met mensen die het mentaal zwaar hebben. Daarnaast probeerde ik er meer voor mijn kinderen en Sonja te zijn. Zeker nu Sonja rust moet nemen en tijdelijk het dirigentschap van ‘haar’ meisjeskoor, de Roden Girl Choristers, heeft neergelegd. De beperkingen door corona bleken funest voor de betrokkenheid van de leden bij het koor. Hoewel Sonja haar uiterste best heeft gedaan om de boel bij elkaar te houden, haakten toch de nodige meiden af. Dit heeft Sonja zo veel energie gekost. Hoewel de koorschool haar grote passie is, moet ze er echt even afstand van nemen.”

Welke impact had corona op uw werk?

„Ik verkeer in de luxe positie dat ik een vaste aanstelling voor twee dagen heb aan het Prins Claus Conservatorium in Groningen als docent pianopracticum. Daar ben ik enorm dankbaar voor. Door corona zijn de meeste van mijn concerten, excursies en masterclasses vervallen – ik schat tot nu toe dik zeventig keer. Dit halveerde grofweg mijn inkomen. Maar zolang ik onze hypotheek kan blijven betalen, hoor je mij niet klagen. Ik ken genoeg collega’s die wél problemen ondervinden. Doordat talloze freelanceoptredens wegvielen, moesten ze zich flink in de schulden steken om aan hun financiële verplichtingen te kunnen voldoen.”

De kinderen zagen u vaker afgelopen jaar?

„Ja, doordat veel concerten wegvielen. Ik heb meer gewandeld, gefietst en spelletjes gedaan met Daniël en Hannah. Samen met Hannah bouwde ik een konijnenhok. Ik ervaar het als een grote zegen dat ik de kinderen bewuster mee heb kunnen maken. Altijd heb ik geprobeerd om een goed evenwicht tussen werk en privé aan te brengen. De zomermaanden kon ik dankzij de versoepelingen van de coronamaatregelen volop bezig zijn. Achteraf zie ik dat ik dit werk toch te belangrijk maak en meer bij mijn gezin moet zijn. Het is toch geweldig om met elkaar een filmpje voor opa en oma in Zuid-Afrika te maken en Daniël vol overgave ”God heb ik lief” te zien zingen?”

Tegelijkertijd kreeg u meer werk, want u bent sinds september ook hoofdvakdocent orgel in Groningen.

„Door de pensionering van Theo Jellema ontstond er een vacature. De directie van het conservatorium vroeg mij daarop te solliciteren. Ik heb wel even over het verzoek moeten nadenken, omdat het hoofdvakdocentschap betekent dat ik een stukje vrijheid inlever. Uiteindelijk won mijn passie voor het lesgeven het. En een derde lesdag in de week met een redelijk vaststaand rooster zorgt voor nog meer rust en regelmaat.
Ik leef mijn passie. Natuurlijk sta ik ook weleens op met wat minder zin. Maar als ik dan na een dag lesgeven thuiskom, ben ik weer helemaal opgeladen. Ik geniet enorm van het overdragen van kennis op de volgende generatie. De lessen improvisatie, waarbij ik alle eerste- en tweedejaars conservatoriumleerlingen voorbij zie komen, konden tijdens de lockdown doorgaan. We hebben in die tijd oneindig veel pianotoetsen schoongemaakt.”

Bent u weleens moe?

„Vaker dan mij lief is. Muziek maken doe je er niet even bij, maar het vraagt de volle 100 procent. Daardoor ben ik regelmatig bekaf wanneer ik ’s avonds laat na een concert thuiskom. Als ik een week in het buitenland ben geweest, heb ik dagen nodig om mijzelf weer op te laden. En daarna wachten de volgende concerten alweer.
Als ik alle concerten, excursies en masterclasses bij elkaar optel, ben ik normaal gesproken jaarlijks meer dan honderd keer in touw. Daar wil ik niet mee door gaan. Een paar jaar geleden voelde ik mij enkele keren niet lekker. Een week lang sliep ik dan nauwelijks, had ik hoofdpijn en voelde ik mij duizelig. De huisarts vroeg toen of hij mijn agenda mocht inzien en gaf glimlachend aan dat dergelijke verschijnselen normaal zijn bij zo’n programma.”

Wat gaat u anders doen?

„Op mijn vijftigste wil ik een punt zetten achter het vliegen voor mijn werk. Trips naar landen als Amerika, Australië en Canada zullen dan verleden tijd zijn. Ik vind vliegreizen intensief vanwege het tijdsverschil, de slapeloze nachten, het vele wachten op het vliegveld en de afhankelijkheid van anderen. Sowieso wil ik geen weken meer van huis zijn.
De grote Nederlandse componist en organist Sweelinck is hierin mijn voorbeeld. Hij bleef in de 16e eeuw meestal in zijn woonplaats Amsterdam. Musici kwamen van heinde en ver om les bij hem te nemen. Zo zal ik mensen van overzee die bij mij een cursus willen volgen uitnodigen om naar Groningen te komen, een provincie met eeuwenoude orgels. Die orgelrijkdom breng ik graag voor het voetlicht.”

Zegt u makkelijk nee?

„Jawel, maar desondanks zie ik mijn agenda voor volgend jaar alweer overlopen. Stel dat ik nu afspreek om in juli 2022 een concert in een Fries kerkje te geven en ik krijg over twee maanden het verzoek om mee te werken aan een festival in Denemarken op prachtige orgels. Dan kriebelt het toch? Ook als dat festival de dag na het concert in Friesland begint.
Ik heb er een hekel aan om de grote artiest uit te hangen en in mijn plaats een student naar het Friese kerkje te sturen. Als ruilen met een collega niet lukt, zal ik alles doen om de Friezen niet teleur te stellen.”

Hebt u zich weleens verveeld dit jaar?

„Geen seconde. Vorig jaar klopte Rien Donkersloot, organist van de Sint-Joriskerk in Amersfoort, bij mij aan met het verzoek om samen livestreams van concerten te gaan verzorgen. Een leuk idee. Ik geniet enorm van de samenwerking met Rien. We hebben veel gemeen. Als je ons niet door en door kent, weet je soms niet wie van ons tweeën er improviseert. Door corona heb ik ook muziek onder het stof vandaan gehaald, waar ik normaal gesproken niet aan toekom. Werk van Micheelsen en Robert Schumann bijvoorbeeld.”

En u bent video's over het improviseren gaan maken.

„Zonder corona was ik er nooit toe gekomen om mijn kennis op improvisatiegebied te delen, want het maken van die video’s kost natuurlijk tijd. De komende jaren wil ik elke twee weken een nieuwe video op mijn YouTubekanaal plaatsen. Wereldwijd blijkt er veel vraag naar te zijn, want ik krijg de nodige reacties. Kijkers sturen soms zelfs een eigen video met hun eerste stappen op improvisatiegebied.”

beeld: Sjaak Verboom