Balanceren tussen boer en minister

„Wil je helpen bij het organiseren van een boerenprotest?” Die vraag kreeg Wilhelm Doeleman (30) drie jaar geleden. Hij stemde in. Enkele weken later stonden er duizenden boeren met hun trekkers op het Malieveld. De voertuigen vertrokken, maar Doeleman bleef. Inmiddels is hij woordvoerder stikstof van minister Van der Wal. Terdege zocht hem op in Den Haag en keek mee bij een werkbezoek.

Het werkbezoek. Even is het heel stil rond de grote, vierkante eettafel van een boerengezin. De boer en zijn oudste dochter vegen zo onopvallend mogelijk tranen weg. De boerin heeft binnen tien minuten uit de doeken gedaan hoe haar man en zij geen toekomst meer zien voor hun prachtige bedrijf, waarvoor ze achttien jaar lang hard gewerkt hebben.

Beheerst, maar duidelijk. Zakelijk, maar toch ook vol emotie las ze haar brief voor aan Christianne van der Wal, minister voor Natuur en Stikstof, die vandaag bij haar aan de keukentafel zit. „Weet u wat me nog het meeste choqueert? Dat de overheid al twee jaar de mond vol heeft van saneringsregelingen. En dat u het betreurt dat er zo weinig bedrijven meedoen aan de regeling. Hallo? Wij willen meedoen, maar we kunnen nergens meedoen! (...) U zet ons op deze manier echt in een onmenselijke wachtstand.”

Niemand die erover piekert om tijdens haar betoog een hapje appeltaart –gemaakt van streekproducten– te nemen. De minister doorbreekt als eerste de stilte. „Mooi opgeschreven. Goed verwoord.” En dan een klopje op de knie van de boerin. „En heftig.”

„Mijn man vindt het lastig om woorden te vinden”, zegt de boerin. „Maar ik hoop dat duidelijk is geworden wat de overheidsplannen bij ons aanrichten. Wij zitten hélehélehélemaal klem.”

Er ontstaat een gesprek, waarin de minister uit de doeken doet hoe het stikstofprobleem is ontstaan. Daarmee zegt ze voor de mensen rond de tafel niets nieuws. De boerin vertelt over alle doodlopende wegen bij de provincie, bij Rijkswaterstaat, bij de bank.

Voor de ontmoeting staat exact een uur ingepland. Na drie kwartier onderbreekt woordvoerder Wilhelm Doeleman het gesprek. „Wat zouden jullie nu het liefst willen?” richt hij zich tot het echtpaar.

Als uit één mond zeggen de boer en de boerin: „Rust!” De boerin vervolgt: „Laat die woest aantrekkelijke regeling waar de minister het over gehad heeft er alsjeblieft zo snel mogelijk komen. Wij zijn de fase van frustratie en ”zullen we wel of niet stoppen” allang voorbij. Geef ons rust.”

Den Haag, enkele dagen later. Tien minuten voordat de ministerraad begint, stapt minister Van der Wal uit haar dienstwagen. Haar woordvoerder staat al op haar te wachten. Hij heeft geïnventariseerd op welke pers de minister gaat stuiten en haar daar telefonisch op voorbereid. Onder anderen de verslaggever van het satirische programma Plakshot –getooid met groene pruik en clownsneus– schiet Van der Wal aan. Onverstoorbaar geeft zij antwoord op een stuk of drie vragen. Dan loopt haar woordvoerder een paar passen richting het gebouw waar de ministerraad zal gaan vergaderen. Het signaal is duidelijk. Nog een laatste antwoord en Van der Wal verdwijnt in de ministerraad. Wilhelm Doeleman heeft tijd voor een kop koffie in de brasserie van het Mauritshuis.

Hoe ben je in Den Haag terechtgekomen?

„Na mijn mbo-opleiding heb ik een jaar bij mijn laatste stageadres gewerkt. Daar verkocht ik voermachines aan kalverboeren. Toen er een vacature voor een accountmanager bij Woord en Daad voorbijkwam, solliciteerde ik. Het leek me een prachtige baan, bovendien ben ik altijd maatschappelijk bewust geweest. In vierenhalf jaar heb ik veel van de wereld gezien. Ik reisde met ondernemers mee naar bijvoorbeeld Ethiopië of de Filipijnen. Het was prachtig om te werken met bevlogen mensen en een vrijgevige achterban. In kleine gemeenschappen in Afrika en Azië konden we het verschil maken, mensen toekomst en hoop geven.

Daarna ben ik bijna drie jaar bij de bestuursvereniging van de SGP werkzaam geweest. Vervolgens heb ik ruim een jaar bij een adviesbureau voor strategie en communicatie in Den Haag rondgelopen. In die tijd benaderde Bart Kemp van Agractie, een Nederlandse actiegroep voor boeren, mij om –samen met anderen– een protest te organiseren. Op 1 oktober 2019 kwamen er duizenden boeren met hun trekkers naar Den Haag. Het protest was zo groot, zo uniek. Dat zag het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit ook. Vanuit het ministerie kwam de vraag of ik als stakeholdermanager voor hen wilde komen werken. Dat houdt in dat ik op de achtergrond voor verbinding mocht gaan zorgen tussen de verschillende sectoren als boeren, vissers en natuurvertegenwoordigers en de overheid. Omdat ik de sector goed ken, kon ik de zorgen en ideeën van boeren met de ambtelijke top delen. Afgelopen januari ben ik woordvoerder voor minister Van der Wal geworden.”

Ben je op een boerderij opgegroeid?

„Nee. Mijn opa was wel boer. Ik ben geboren en getogen in Bennekom. Een aantal van mijn vrienden groeide wel op een boerderij op. Ik was dus regelmatig in de stal te vinden. Ook bij Woord en Daad en later bij het adviesbureau speelde de foodsector een grote rol. Je kunt toch spreken van een rode draad in mijn carrière.”

Lees het hele artikel in Terdege (nr. 4, 8 november 2022).

beeld: Renate Bleijenberg-van Leeuwen