Ank Bijleveld: Vrouwen komen er bij de lintjesregen bekaaid vanaf

Het is even zoeken naar de Kanselarĳ der Nederlandse Orden, gevestigd in een historisch pand aan de Nassaulaan in Den Haag. Geen uitbundige vlaggen aan de gevel, geen oranje sjerp aan de voordeur. Eenmaal binnen is dat anders. Over een prachtig azuurblauw tapĳt schrĳdt de gast naar boven. „Een krĳgertje”, zegt Ank Bĳleveld-Schouten. „Het kleed was over na de kroning van Willem-Alexander en wĳ hadden nog een loper nodig. Zuinig toch?”

Voormalig CDA-politica en bestuurder Bĳleveld-Schouten (1962) is sinds 1 maart 2023 voorzitter van het Kapittel voor de Civiele Orden, dat uit vĳf leden bestaat. Ze is, zeg maar, het ”lintjes-opperhoofd” van Nederland.

Er is ook een Kapittel der Militaire Willems-Orde, onder voorzitterschap van generaalmajoor b.d. Henk Morsink, die tevens kanselier der Nederlandse Orden is. De voorstellen voor een koninklĳke onderscheiding komen in de vergadering van het Kapittel voor de Civiele Orden aan de orde. Bĳleveld: „Iedere dinsdag behandelen we zo’n tachtig tot honderd aanvragen. Die komen uit alle windstreken van het land, ook uit plaatsen waar ik nog nooit van had gehoord. We kĳken ernaar of de kandidaat een onderscheiding verdient en in welke orde en graad dat moet zĳn. Ook wordt iemands doopceel gelicht, om te zien hĳ of zĳ van onbesproken gedrag is.”

Erkenning en waardering Vrĳwilligers die zich jarenlang inzetten voor organisaties op het terrein van sport, kunst, cultuur, pleegzorg of natuur kunnen een lintje verdienen. Bĳvoorbeeld iemand die activiteiten begeleidt in een verzorgingshuis, kwetsbare kinderen opvangt of jarenlang een bestuursfunctie vervult. „Vrĳwilligerswerk dat met liefde wordt gedaan, willen we graag honoreren”, zegt Bĳleveld. „Als ik de voorstellen lees, denk ik vaak: wat prachtig dat mensen dit doen.”

Automatisch een lintje krĳgen omdat een persoon bĳvoorbeeld veertig jaar in overheidsdienst is, is er niet meer bĳ. „Alleen volksvertegenwoordigers, ministers en staatssecretarissen krĳgen na een bepaald aantal jaren in functie wel een onderscheiding. Zie het als een erkenning en waardering voor het werk dat ze doen.”

Het kapittel adviseert uiteindelĳk over toekenning van drie soorten onderscheidingen. De exclusieve Orde van de Nederlandse Leeuw in drie graden: ridder, commandeur en ridder grootkruis. En de Orde van Oranje-Nassau met zes graden: lid, ridder, officier, commandeur, grootofficier en ridder grootkruis. En dan is er ook nog de erepenning voor menslievend hulpbetoon.

Race tegen de klok De toekenning van een lintje is een zorgvuldig proces. Mensen worden voorgedragen door anderen, meestal uit hun directe omgeving. De aanvraag wordt ingediend bĳ de lokale overheid, die hem beoordeelt en doorstuurt naar de commissaris van de Koning. Als die stadia zĳn doorlopen, komt hĳ op tafel bĳ het kapittel. Het lintje wordt uiteindelĳk uitgereikt door de burgemeester van de gemeente waarin de gelukkige woont. Ook commissarissen van de Koning en ministers mogen een lintje uitreiken. „In alle gevallen doen ze dat namens de koning.”

Het kapittel ontvangt jaarlĳks tussen de 4000 en 5000 aanvragen voor een onderscheiding. Daarvan wordt tussen de 5 en 10 procent afgewezen. Waarom iemand nul op het rekest krĳgt, wordt niet bekendgemaakt. De meeste onderscheidingen worden uitgereikt tĳdens de jaarlĳkse lintjesregen ter gelegenheid van de verjaardag van Koning Willem-Alexander. Dit jaar gebeurt dat op vrĳdag 26 april. Het is ieder jaar voor de medewerkers van de Kanselarĳ der Nederlandse Orden een race tegen de klok om alles op tĳd af te krĳgen.

De zilversmeden van de Koninklĳke Nederlandse Munt in Utrecht vervaardigen de onderscheidingen. Aan de Nassaulaan in Den Haag worden de lintjes, samen met een draaginsigne en officiële papieren, in een nette, blauwe doos gedaan. Het geheel wordt verstuurd naar de gemeenten waar de decorandi wonen. „Eind maart gaat de laatste doos de deur uit. Gemeenten hebben dan nog de tĳd om een persoonlĳke toespraak te maken.”

Niet op de voorgrond Ank Bĳleveld is van plan om dit jaar in Rotterdam de lintjesregen bĳ te wonen. „De laatste keer dat burgemeester Aboutaleb het kan doen.” De Rotterdamse burgervader vertrekt komend najaar. „Ik vind het mooi om te zien hoeveel kleine en grote zaken er in onze samenleving gebeuren en dat mensen zich vrĳwillig inzetten voor anderen. Daar word ik vrolĳk van; dat zo veel mooie mensen bezig zĳn met liefde.”

Ook dit jaar zullen er tĳdens de lintjesregen naar verwachting weer rond de 3000 lintjes worden opgespeld. De overgrote meerderheid wordt lid in de Orde van Oranje-Nassau, in rang de laagste onderscheiding. Vrouwen komen er nog altĳd bekaaid vanaf: de verhouding bĳ de lintjesregen ligt in de regel op 65 procent mannen en 35 procent vrouwen. Toen na een decoratieplechtigheid aan de vrouwelĳke waarnemend burgemeester van Apeldoorn werd gevraagd hoe dat kan, antwoordde ze: „Wĳ vrouwen treden niet zo op de voorgrond.”

Wees trots „Opmerkelĳk”, noemt Bĳleveld de verhouding man-vrouw. „Voor vrouwen is het heel gewoon dat ze vrĳwilligerswerk doen. Ze lopen daar niet mee te koop. Mannen hebben vaak een netwerk waarin men gewend is om voor anderen iets aan te vragen. Daarbĳ komt dat mannen zichzelf graag op de voorgrond zetten, terwĳl vrouwen eerst aan alle kenmerken willen voldoen. Maar je hoeft niet een lĳstje af te vinken: wees trots op wat je doet. Ik durf de stelling aan dat vrouwen meer vrĳwilligerswerk doen dan mannen. De verhouding moet en kan dus veranderen.”

Het overgrote deel van de onderscheidingen tĳdens de lintjesregen wordt uitgereikt vanwege vrĳwilligerswerk. Dus hoef je niet op de voorgrond te treden om in het zonnetje te worden gezet. Vele duizenden vrouwen doen vrĳwilligerswerk in de kerk, als mantelzorger, in bejaardenhuizen, bĳ de Voedselbank, voor vluchtelingen, als buurthulp. Ze slepen met collectebussen en doen boodschappen voor bejaarden. Gaan mee met vakantieweken voor gehandicapten en zĳn betrokken bĳ jeugdkoren.

Buiten de schĳnwerpers van media en politiek, waar mannen veelal de boventoon voeren, doen de dames in stilte hun werk. Over een beloning willen ze absoluut niet praten. „Dit werk doe je toch gewoon?” Maar als het „Zĳne Majesteit heeft behaagd”, is dat een waardering die verder gaat dan voor die ene persoon. Vrĳwilligers zĳn het cement van de samenleving. Zonder inzet van vrĳwilligers gaat het niet in Nederland.

Het Centraal Bureau voor de Statistiek becĳferde eens dat meer dan de helft van de Nederlanders zich op een of andere manier inzet als vrĳwilliger. Bĳ sportverenigingen zĳn de mannen in de meerderheid, bĳ vele andere organisaties de vrouwen.

Mooi plekje aan de muur Wie lid wordt in de Orde van Oranje-Nassau, ontvangt een onderscheiding met op de voorkant de tekst: „Je maintiendrai” (Ik zal handhaven), sinds 1815 de wapenspreuk van Nederland. Op de achterkant staat –verrassend– de tekst „God zĳ met ons”. Bĳleveld wist dat niet, maar vindt de spreuk wel passen. „Die hoort bĳ ons land en onze geschiedenis.”

Overigens wordt het lintje in bruikleen uitgegeven en blĳft het versiersel eigendom van de Nederlandse staat. Dragen mag tĳdens de jaarlĳkse lintjesregen en als in een uitnodiging specifiek wordt gevraagd om het grootmodel te dragen. Als een decorandus overlĳdt, worden de nabestaanden geacht de onderscheiding terug te sturen naar de Kanselarĳ der Nederlandse Orden. „Het draaginsigne mogen ze houden, evenals de oorkonde, die thuis vaak een mooi plekje aan de muur heeft gekregen.”

www.lintjes.nl

Dit interview staat in Terdege nr. 16 (23 april 2024).

Beeld: Valerie Kuypers

Ank Bijleveld: Vrouwen komen er bij de lintjesregen bekaaid vanaf

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege
op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Ank Bijleveld: Vrouwen komen er bij de lintjesregen bekaaid vanaf

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Impressie van Terdege
op Instagram